Πότε πρωτολειτούργησε το μικρό αυτό  μουσείο εντός του παλιού ελαιοτριβείου του μοναστηριού και πως γεννήθηκε η ιδέα για τη δημιουργία του;

- Το μουσείο του εργαστηριακού χώρου του ελαιοτριβείου επαναλειτούργησε κατά τον Αύγουστο του 2003, δηλαδή περίπου 40 χρόνια από τότε που έπαψε να λειτουργεί, λόγω ελλείψεως ανθρώπινου δυναμικού και οικονομικών πόρων. Η ιδέα για τη δημιουργία αυτού του χώρου φυσικά ξεκίνησε από την Γερόντισσα και τις αδελφές της Μονής και ήταν φυσική συνέπεια της αγάπης και του σεβασμού προς το μοναστήρι, πράγμα που οδήγησε στην προσπάθεια περίσωσης όχι μόνο των κτισμάτων του, αλλά και της ζωντανής θρησκευτικής και πολιτιστικής του κληρονομιάς.

Ποία εκθέματα περιλαμβάνει και ποιο σκοπό εξυπηρετεί;

- Το λαογραφικό αυτό μουσείο περιλαμβάνει κατ’ αρχάς τα μηχανήματα παρασκευής λαδιού και αλεύρου και έπειτα κάποια μικρότερα αντικείμενα για την αποθήκευση του λαδιού, την κατασκευή άρτου και την καλλιέργεια της γης. Επίσης έχει διασωθεί αυτούσιος ο μηχανισμός με τον οποίο δίνονταν η κίνηση σ’ όλα τα μηχανήματα. Από την εποχή που σταμάτησε να παράγεται σ’ αυτό τον χώρο το ευλογημένο λάδι ,πλέον θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως ένα "νεκρό" τμήμα του μοναστηριού. Όμως με τη δημιουργία αυτού του μουσείου μέσα στον φυσικό χώρο της ελαιοπαραγωγής εξυπηρετήθηκαν δυο σκοποί που συνθέτουν και την κεντρική ιδέα του όλου εγχειρήματος πρώτον, η προβολή της ιστορίας και της παραδόσεως της Μονής του Τιμίου Προδρόμου, ως μνήμη για την παλαιότερη γενιά και ως μάθηση για την νεότερη, καθώς και η προσφορά στην ιστορία της περιοχής. Δεύτερον, η ταυτόχρονη αξιοποίησή του ως εκθεσιακού χώρου του μοναστηριού όπου πωλούνται παραδοσιακά προϊόντα, χειροποίητα από τις αδερφές, προς ενίσχυση των διαφόρων οικονομικών αναγκών.

Ο σχεδιασμός και η οργάνωση του ανατέθηκε σε κάποιους ειδικούς ή υπήρξε καθαρά πρωτοβουλία και δράση της ίδιας της μοναστικής κοινότητας του Τιμίου Προδρόμου Σερρών;

- Όπως προαναφέραμε, η ιδέα για την πραγματοποίηση αυτού του τόσο σημαντικού βήματος στη νεότερη ιστορία της Μονής, ξεκίνησε από την μοναστική αδελφότητα αυτής, καθώς και η όλη οργάνωση, ο καθαρισμός, η τακτοποίηση και η σωστή τοποθέτηση των αντικειμένων. Βεβαίως όταν για πρώτη φορά κανείς δημιουργεί ένα τέτοιο μουσειακό χώρο που πρέπει να αποτελέσει ένα από τα βασικά σημεία προβολής του μοναστηριού, χρειάζεται και τη βοήθεια κάποιων ειδικών και εμπείρων ανθρώπων όσον αφορά στα θέματα αρχιτεκτονικής, λειτουργικότητας, φωτισμού. Υπήρξε δηλαδή η αναγκαία συνεργασία σε όλα τα ζητήματα που προέκυψαν σε αυτόν το χώρο.

Το ιστορικό μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου έχει μια διαρκή πνευματική παρουσία περισσότερο από 7 αιώνες. Πέρασε πολλές περιπέτειες στη διάρκεια της Βουλγαρικής Κατοχής και η ιστορία του έχει συνδεθεί με την τύχη και τις περιπέτειες της ευρύτερης περιοχής. Πιστεύετε ότι ο εκθεσιακός χώρος που δημιουργήθηκε συνδέει τον σημερινό επισκέπτη με το παρελθόν και αποτελεί ένα συνδετικό κρίκο του χθες με το σήμερα που βιώνει κανείς μέσα στον ιερό και καθαγιασμένο αυτό Τόπο;

- Βεβαίως και υπάρχει ο σύνδεσμος, ο οποίος είναι ένας από τους βασικούς μας στόχους. Καθώς μπαίνει ο επισκέπτης μέσα στο μουσείο, ο ίδιος ο χώρος επιβάλλεται σ’ αυτόν, τον  κυριεύει με την ατμόσφαιρα του και τον μεταφέρει σε μια άλλη εποχή. Στην εποχή όταν το  μοναστήρι μας ήταν ανδρικό, δηλαδή κατοικούσαν σ΄ αυτό μοναχοί οι οποίοι σ’ αυτόν τον τόπο εργαζόταν σκληρά κάνοντας  λάδι τις ελιές, που οι ίδιοι μάζευαν από τα χίλια ελαιόδεντρα στην τεράστια έκταση των ελαιώνων της Μονής, για τις ανάγκες του μοναστηριού και για τους επισκέπτες που τυχόν θα φιλοξενούσαν. Εδώ υπάρχει ένας σύνδεσμος καθώς και οι αδελφές σήμερα συγκεντρώνουν τις ελιές με τον ίδιο τρόπο, με τη διαφορά βέβαια ότι δεν μπορούν να παράγουν εδώ το λάδι καθότι τα μηχανήματα πλέον δεν λειτουργούν. Και καθώς η εργασία για όλους είναι ταυτόχρονα και προσευχή βλέπουμε τη συνέχεια παρουσίας σ’ αυτό τον χώρο ανθρώπων που υμνούν ακατάπαυστα τον Θεό. Επίσης να μην ξεχνάμε και την λειτουργική χρήση του λαδιού μέσα στη Εκκλησία μας. Καθημερινά προσφέρουμε ως θυσία στον Θεό λάδι με το άναμμα των καντηλιών, καίγοντας ακοίμητα στην Αγία Τράπεζα και μπροστά από τις άγιες Εικόνες. Είναι και αυτό μια συνέχεια στην παράδοση που μας έχει δοθεί από αιώνες. Έτσι όπως βλέπει ο κόσμος όλα αυτά τα εκθέματα "μπαίνει" μέσα στον τρόπο ζωής του μοναστηρίου όπως ήταν παλιά και ταυτόχρονα βλέπει την αλλαγή που συντελέστηκε με την παρουσία πλέον τον μοναζουσών αλλά και την ταυτόχρονη προσπάθεια διάσωσης και συνέχισης της ιστορίαςτου ιερού αυτού χώρου.

Πιστεύουμε πως η όλη προσπάθεια είναι αξιόλογη και άκρως επιτυχημένη. Ποια η ανταπόκριση αλλά και οι αντιδράσεις των επισκεπτών (το μικρό διάστημα της λειτουργίας του) τόσο αυτών που όλα τα αντικείμενα υπήρξαν εργαλεία-κομμάτι της καθημερινής τους ζωής αλλά και των νέων παιδιών που μπορούν μόνο  μέσα από τέτοιου είδους Λαογραφικό Υλικό να γνωρίσουν και να οικειοποιηθούν το κοντινό αλλά συνάμα άγνωστο  παρελθόν τους;

- Πριν ακόμη ολοκληρωθεί ο χώρος του μουσείου, από τις ημέρες κιόλας της προετοιμασίας του δηλαδή με την μεταφορά αντικειμένων και την τακτοποίηση τους, άρχισε να υπάρχει ενδιαφέρον και γινόταν προσπάθεια προσέγγισης προς αυτό το μέρος. Πιο πολύ τους κέντρισε το ενδιαφέρον το γεγονός ότι έβλεπαν τις ίδιες τις μοναχές να εργάζονται και να βολεύουν και όχι απλώς κάποιους εργάτες όπως γίνεται και με τα άλλα κτίρια που συντηρούνται. Αυτό το τμήμα του μοναστηριού που έως τώρα ήταν κλειστό, τώρα και με τη δική μας παρότρυνση προς τους προσκυνητές είναι πλέον επισκέψιμο. Εξάλλου υπήρχε και η αναζήτηση του χώρου όπου θα μπορούσαν να προμηθευτούν διάφορα εκκλησιαστικά είδη και τα παραδοσιακά μας προϊόντα.

Έτσι μπαίνοντας στο ελαιοτριβείο έχοντας μέσα τους την εντύπωση του παλιού εκθετηρίου, η πρώτη αντίδραση ήταν μια μικρή κραυγή εκπλήξεως βλέποντας κάτι τόσο διαφορετικό. Έπειτα προχωρώντας προς το μουσείο και βλέποντας όλα τα μηχανήματα, τα αντικείμενα, τις τεράστιες αφίσες, τα κείμενα που συνοδεύουν άφηναν συνεχώς να φανεί ο ενθουσιασμός και η ευχαρίστηση τους και απολάμβαναν και την πιο μικρή λεπτομέρεια κάνοντας βέβαια και τα ανάλογα σχόλια. Βέβαια εάν ήταν μεγάλης ηλικίας οι ίδιοι μας εξηγούσαν τα πάντα μέσα στο μουσείο, διότι τα έζησαν όλα και τα χρησιμοποίησαν. Εάν ήταν νεότεροι έδειχναν μεγάλο ενδιαφέρον να μάθουν περί της λειτουργίας και χρησιμότητας όλων των αντικειμένων. Κάποιες φορές χρειάστηκε να απαντούμε σε ακατάπαυστες ερωτήσεις, σημείο της ανάγκης της νεότερης γενιάς να κάνουν κτήμα τους μια παλαιότερη εποχή.

Ακούσαμε στο τοπικό ραδιόφωνο πως το μοναστήρι επισκέφθηκε ευρωπαϊκή επιτροπή στα πλαίσια αξιοποίησης της Ιεράς Μονής για θρησκευτικό τουρισμό. Αληθεύει αυτή η είδηση; Αν ναι, εργάζεστε προς αυτήν την κατεύθυνση και τι σημαίνει θρησκευτικός τουρισμός;

- Η είδηση αυτή δεν αληθεύει. Όλα αυτά τα άτομα πού επισκέφθηκαν το μοναστήρι μας και τα οποία προέρχονται από διάφορες χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης συμμετείχαν σ’ ένα συνέδριο που έλαβε χώρα στη Θεσσαλονίκη και το πρόγραμμα τους προέβλεπε επίσκεψη σε κάποιο βυζαντινό μνημείο. Και επειδή το μοναστήρι μας είναι από τα σημαντικότερα μνημεία της ανατολικής Μακεδονίας επιλέχθηκε ως χώρος επισκέψιμος για τους σύνεδρους, οι οποίοι μάλιστα χάρηκαν πολύ αυτή την εκδρομή, θαύμασαν την ιστορία, την αρχιτεκτονική και την γενικότερη ομορφιά της μονής.

Γνωρίζουμε πως η Ιερά Μονή άρχισε να αναθάλλει από το 1986 όταν αναδείχτηκε σε γυναικείο Κοινόβιο. Από τότε η νέα αδελφότητα έχει αποδυθεί σ’ ένα πρωτοφανή αγώνα για τη διάσωση και αναστήλωση των ερειπωμένων κτισμάτων του μνημειακού της συγκροτήματος. Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια προς αυτή την κατεύθυνση;

- Από το ξεκίνημα που έχει γίνει μέσα στο χώρο του μοναστηριού μπορεί κανείς να συμπεράνει και τη συνέχεια του. Υπάρχει μεγάλος πόθος και ζήλος από την Γερόντισσα και φυσικά από όλη την αδελφότητα να αποκτήσει ξανά η Μονή την παλιά της αίγλη και μεγαλοπρέπεια  που είχε την εποχή της μεγάλης της ακμής. Να αναστηλωθούν  και ανακαινιστούν όλα τα κτίρια ώστε να μην υπάρχει αυτή η θλιβερή ερειπώδης κατάσταση που επικρατεί σε ορισμένα σήμερα. Να ανασυγκροτηθεί η ξακουστή αλλά λεηλατημένη βιβλιοθήκη με την ανάκτηση των χειρογράφων και των παλαιών βιβλίων της. Να γίνουν κάποιοι μεγαλύτεροι χώροι υποδοχής για τους ευλαβείς  προσκυνητές.

Δηλαδή  σε γενικές γραμμές το μοναστήρι μας να παίξει για μια ακόμη φορά στην ιστορία ρόλο έντονα θρησκευτικό κατά κύριο λόγο, αλλά και πνευματικό, επιστημονικό, ιστορικό και λαογραφικό, κοινωνικό γιατί όχι και εθνικό και να είναι το καταφύγιο για όχι μόνο των ψυχών που ενασκούνται σ’ αυτό, αλλά και κάθε ψυχής που θα ζητήσει την παραμυθία, μέσω αυτού, από τον Θεό. Όπως είναι φυσικό όλη αυτή η κατάσταση προκάλεσε μεγάλη ικανοποίηση στην αδελφότητά μας και ψυχική ανάπαυση, βλέποντας τους κόπους της να έχουν τόσο όμορφο και εποικοδομητικό αποτέλεσμα.

                                                                   Εκ της Ιεράς Μονής

                                                                   Τιμίου Προδρόμου

                                                                   Σερρών

Αβραμίδου Χαρίκλεια