Μιλήστε μας για την οικογένειά σας και τα παιδικά σας χρόνια;

- Γεννήθηκα στο Νέο Σούλι από μία φτωχή οικογένεια και ορφανός από έξι μηνών. Εγώ δεν γνώρισα πατέρα. Το λέω αυτό γιατί πολλά παιδιά λένε ότι έχουν πρόβλημα, όταν είναι ορφανά. Να ξέρετε όμως πως οι δυσκολίες της ζωής γαλβανίζουν τον άνθρωπο, τον κάνουν ακόμα καλύτερο. Εγώ είχα όλες τις προϋποθέσεις, και φτώχεια και ορφάνια.

Μεγάλωσα στο χωριό, εδώ πήγα στο δημοτικό και μετά στο γυμνάσιο Σερρών. Εδώ απέκτησα και τους πρώτους φίλους που διατηρώ ακόμα. Γνωρίζω σπιθαμή προς σπιθαμή τους χώρους αυτούς του Νέου Σουλίου, όχι μόνο μέσα αλλά και γύρω, διότι είχαμε ζώα που τα βοσκούσαμε είτε στη βάλτα είτε στο βουνό. Δηλαδή στο Μπουζάρο, Αγ. Δημήτρη, κοντά στο Χιονοχώρι.

Ζούσαμε και αγαπούσαμε αυτόν τον τόπο. Πρέπει να αγαπήσουμε τα χωριά μας, διότι έτσι αντλούμε δυνάμεις και μπορούν να επιβιώσουν και αυτά μαζί μας. Οι άνθρωποι αντλούν φοβερές δυνάμεις, όταν ζούνε στον τόπο τους. Σαν το μυθικό Ανταίο, πατώντας στην γη που μας γέννησε, αντλούμε υπέρτατες δυνάμεις.

Ποια ήταν τα ενδιαφέροντα σας στην παιδική και εφηβική σας ηλικία;

- Έπαιζα ποδόσφαιρο και μάλιστα καλό ποδόσφαιρο. Τότε υπήρχε η Φιλοπρόοδος και ο Μέγας Αλέξανδρος και μετά έγινε ο Πανσουλιακός.

Το παιδί πρέπει να παίζει, γιατί παιδί και παιχνίδι είναι λέξεις από την ίδια ρίζα. Πρέπει το παιδί να παίζει, αλλά να έχει και άλλα ενδιαφέροντα. Να ιεραρχεί τα πράγματα, να ξέρει ότι θα παίξει, αλλά να ξέρει ότι πρέπει πρώτα να τελειώσει τις δουλειές του. Πρέπει να το κάνει ως μαθητής και ως φοιτητής αργότερα.

Ιεραρχούμε τις δουλειές μας. Και έπαιζα αλλά και διάβαζα και τα ενδιαφέροντα μου ήταν πέραν του ποδοσφαίρου, του βασιλιά των σπορ. Μην νομίζετε ότι είχαμε μπάλες όταν ήμασταν παιδιά σαν και εσάς. Η μπάλα μετά εμφανίστηκε. Είχαμε κουρέλια τα οποία δέναμε και παίζαμε στο γήπεδο το οποίο ήταν έξω από το χωριό, βόρεια.

Μέσα στα άλλα ενδιαφέροντα ήταν και το διάβασμα. Θυμάμαι ότι διαβάζαμε τα απογεύματα. Υπήρχε μία βιβλιοθήκη, (πρωτόγονη βέβαια) στο δημοτικό σχολείο και οι δάσκαλοι μάς έδιναν βιβλία από την δανειστική βιβλιοθήκη και διαβάζαμε. Χρόνος και διάθεση υπήρχε πάντα. Βιβλίο δεν υπήρχε. Διάβαζα διάφορους συγγραφείς, πολύ τα παιδικά διηγήματα και μετά όταν μεγάλωσα τους μεγάλους μας, Παπαδιαμάντη, Καζαντζάκη, Μυριβήλη, Βενέζη, τους κλασικούς Έλληνες λογοτέχνες και από νεότερους τη Διδώ Σωτηρίου που πέθανε προ ημερών, την Σερραία τη γνωστή Λότη Πέτροβιτς Ανδριτσοπούλου, η οποία είναι πολύ φίλη μου και είμαστε μάλιστα στην "Ιστορική Εταιρία Σερρών - Μελενίκου" μαζί στο συμβούλιο.

Εμένα μου άρεσε πολύ και η μουσική, η βυζαντινή και η κλασική. Και δεν είναι τυχαίο ότι έμαθα από πολύ μικρός κοντά στον Γαβριήλ Κουντιάδη βυζαντινή μουσική που τελειοποίησα στο Ωδείο Αθηνών και έγινα ψάλτης. Και στην φτώχεια εκείνη, με βοήθησε πάρα πολύ η ψαλτική, διότι έβγαζα κάποια χρήματα. Αυτά ήταν τα ενδιαφέροντα μου.

Από ποιο εξατάξιο Γυμνάσιο αποφοιτήσατε και πώς επιλέξατε τη φιλοσοφική και τη θεολογική σχολή για σπουδές;

- Φοίτησα στο πρώτο Γυμνάσιο Σερρών την πρώτη τάξη. Η φτώχεια και η ορφάνια όμως στη συνέχεια με οδήγησαν σε άλλα μονοπάτια. Τότε υπήρχε η εκκλησιαστική σχολή Αγ. Αναστασίας, περίφημη, ονομαστή σχολή η οποία βρισκόταν έξω από την Θεσσαλονίκη. Τώρα υπάρχουν τα κτήρια και το μοναστήρι μόνο, γιατί η σχολή έκλεισε το 1971.

Είχε οικοτροφείο και σχολείο, ένα επτατάξιο γυμνάσιο, που θα το λέγαμε κλασσικό Λύκειο. Εκεί μαθαίναμε γράμματα. Αυτή η σχολή ήταν αδερφή σχολή της Χάλκης, που ελπίζουμε να ξανα-ανοίξουν οι Τούρκοι στην Κωνσταντινούπολη.Η φτώχεια λοιπόν και τα άλλα ενδιαφέροντα με οδήγησαν εκεί στην Αγία Αναστασία.

Η Αγία Αναστασία ήταν μια εκκλησιαστική σχολή με οικοτροφείο, δεν πληρώναμε τίποτα, επειδή ήμασταν φτωχοί. Τώρα τα έχετε όλα εσείς, βιβλία, δασκάλους πολλούς κτλ. Τότε υπήρχε έλλειψη καθηγητών και βέβαια έλλειψη χρημάτων, γι’ αυτό λοιπόν σπούδασα εκεί και μετά πέρασα στο πανεπιστήμιο Αθηνών. Από την εκκλησιαστική σχολή μόνο στην θεολογική μπορούσαμε να περάσουμε.

Πέρασα στην θεολογική σχολή ανάμεσα στους πρώτους (με υποτροφία δηλαδή). Μετά το πέρας των σπουδών μου στη θεολογική σχολή της Αθήνας, πήγα στην φιλοσοφική, τελείωσα τη φιλολογία και το ιστορικό αρχαιολογικό τμήμα της φιλοσοφικής σχολής στο πανεπιστήμιο Αθηνών.

Ποιες προσωπικότητες είχατε ως πρότυπο στα φοιτητικά σας χρόνια; (λογοτέχνες, καλλιτέχνες, πολιτικούς).

- Τα παιδιά συνηθίζουν να έχουν ως πρώτα πρότυπά τους τους δασκάλους. Το τελευταίο βιβλίο που έβγαλα, αν προσέξετε στην αρχή, το αφιερώνω στους δασκάλους μου πέραν των γονιών μου στους οποίους οφείλω το ζην. Το ότι ζούμε το οφείλουμε στους γονείς μας αλλά το (ευ ζην), που έλεγε κάποτε ο Μέγας Αλέξανδρος, το να ζούμε σωστά το οφείλουμε στους δασκάλους μας, οι δάσκαλοί μας είναι οι δεύτεροι γονείς.

Η αφιέρωση λοιπόν απευθύνεται στους γονείς μου, στους δασκάλους μου και ιδιαίτερα στον Γαβριήλ Κουντιάδη, ο οποίος μου χάραξε τα πρώτα βήματα της ζωής, μου έμαθε μουσική και να είμαι άνθρωπος. Ο Κουντιάδης ήταν από το Νέο Σούλι. Μου άρεσαν οι άνθρωποι οι καλλιεργημένοι, οι άνθρωποι των γραμμάτων στους οποίους τείναμε να μοιάσουμε. Και πάντα επειδή ασχολήθηκα πολύ με την ιστορία, θαύμαζα τους μεγάλους άνδρες.

Είναι πολύ καλό να έχεις όνειρα, οράματα στην ζωή σου, και είναι πολύ καλό ως νέος να ονειρεύεσαι. Νέος σημαίνει όνειρα. Να βάλετε πρότυπα στην ζωή σας, στόχους στη ζωή σας. Στη ζωή δεν θα φτάσετε ποτέ στο αμήν, δεν θα φτάσετε στο τέρμα. Ο αγώνας και η αγωνία για την πορεία της ζωής, το δρόμο για την Ιθάκη, που λέει κάπου ο Καβάφης. Αυτό είναι το ωραίο, να ακολουθείς την πορεία σου, να προσπαθείς να υλοποιήσεις τα όνειρά σου, αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα που πρέπει να κερδίσετε και εσείς.

Πόσα χρόνια υπηρετήσατε ως εκπαιδευτικός στη Μέση εκπαίδευση και τι νοσταλγείτε από την περίοδο εκείνη;

- Μια ζωή ολόκληρη, 37 ολόκληρα χρόνια. Εγώ ήμουν σε ιδιωτικό σχολείο στην Αθήνα. Δούλεψα στα φροντιστήρια προετοιμάζοντας μαθητές, σπουδαστές, υποψήφιους για το πανεπιστήμιο, ως φροντιστής δηλαδή, αλλά παράλληλα δούλευα σε σχολεία ιδιωτικά.

Πρέπει να σας πω ότι όταν πρωτοδιορίστηκα, δεν αποδέχτηκα τον διορισμό στο πρώτο γυμνάσιο Θηλέων Σερρών. Χαρά που έκαναν εδώ οι Νεοσουλιώτες που θα είχαν δικό τους φιλόλογο! Τότε ήταν γύρω στο ’70. Τελικά δεν αποδέχτηκα τον διορισμό, διότι μας γοήτευσε η Αθήνα και ίσως το ότι όταν ήμουν φροντιστής, είχα βγάλει μια « Γενική Ιστορία», δηλαδή υπήρχαν και εμπορικοί λόγοι. Δεν μπορούσα να φύγω μακριά και παρέμεινα στην Αθήνα στην ιδιωτική εκπαίδευση. Υπηρέτησα 37 συνολικά χρόνια, στα τελευταία 7 ως διευθυντής στο Μαρούσι, σε ένα μεγάλο σχολείο που λέγεται "Ελληνική Παιδεία".

Νοσταλγώ βέβαια τα χρόνια εκείνα, δεν ξεχνιούνται. Οι δάσκαλοι είναι ζυμωμένοι με τα παιδιά και με τα σχολεία, δηλαδή αισθάνομαι αλλιώτικα όταν έρχομαι σε σχολείο, όπως ήρθα προχθές εδώ σε εσάς και είδα τους συναδέρφους, τον διευθυντή και εσάς, αν και δεν άκουγα πολλές φωνές μέσα από τις τάξεις. Αυτό σημαίνει ότι δουλεύετε πάρα πολύ καλά! Το σχολείο σημαίνει ζωή. Περνάμε και οσφραινόμαστε και γευόμαστε αυτά τα χρόνια τα οποία νοσταλγούμε.

Έλεγα και στα παιδιά προ ημερών που πήγα στο σχολείο μου κάτω στην Αθήνα που διηύθυνα μέχρι πέρυσι (γιατί είμαι συνταξιούχος εδώ και ενάμιση χρόνο). Τι θυμάστε από την σχολική ζωή με ρώτησαν; Εσάς, τα κτίρια, τα πάντα απάντησα. Για εμένα κάθε βήμα μέσα στο σχολείο θύμιζε κάτι. Ιστορία ολόκληρη είναι, δηλαδή νοσταλγώ τα παιδιά και τους συναδέλφους, ακόμα και τις αταξίες τους, νοσταλγώ τα χρόνια εκείνα που πέρασα μαζί τους. Δεν ξεχνιούνται, παιδιά, ΄37 χρόνια είναι μια ολόκληρη ζωή.

Υπολόγισα ότι άκουσα το κουδούνι να χτυπάει περίπου 80.000 φορές ως καθηγητής φιλόλογος. Και μάλισταένας συνάδελφος μου μαθηματικός έλεγε αν υπολογίσουμε 10 δευτερόλεπτα το καθένα, θα βγάλουμε μία βδομάδα να ακούμε μέρα νύχτα κουδούνισμα.

Τι έχει αλλάξει στην εκπαίδευση σε σχέση με παλαιότερες εποχές;

- Πολλά άλλαξαν. Νέοι καιροί, νέα ήθη. Αλλάζουν στην ζωή όλα, και εσείς όταν θα μεγαλώσετε, θα δείτε αλλαγές. «Τα πάντα ρει», έλεγε ο Ηράκλειτος, ένας αρχαίος σοφός, τον έχετε ακούσει? Τι σημαίνει ? τα πάντα αλλάζουν, ρέουν και «δύο φορές το ίδιο ποτάμι δεν θα ξαναμπείς», λέει παρακάτω, γιατί το ποτάμι πέρασε, η κοίτη έμεινε, αλλά το ποτάμι, το νερό είναι άλλο πια..

Τα πάντα αλλάζουν, λοιπόν, στη ζωή, αυτό είναι και καλό και κακό. Άλλαξαν πάρα πολλά πράγματα, τα μέσα μεταφοράς, η συμπεριφορά, η σχέση μας με τους δασκάλους. Εμείς βλέπαμε το δάσκαλο πάρα πολύ ψηλά.

Σήμερα ο δάσκαλος είναι κοντά σας, φίλος, λέτε τα προβλήματα, είναι ο ψυχολόγος σας, φίλος σας, ο συνεργάτης σας σε πολλά πράγματα. Τότε ο δάσκαλος, ο καθηγητής ήταν ακόμα πιο ψηλά. Αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να τα ισοπεδώσουμε όλα, έτσι;

Άλλο συνεργάτης, φίλος και άλλο εχθρός. Έτσι η ζωή προχωράει και πρέπει να προσαρμοζόμαστε με τα αιτήματα της ζωής, διαφορετικά θα πάθουμε ό,τι και οι δεινόσαυροι.

Τι έπαθαν οι δεινόσαυροι;

Δεν υπάρχουν. Δεν προσαρμόστηκαν στις κλιματολογικές συνθήκες και δεν υπάρχουν σήμερα. Πρέπει να προσαρμοζόμαστε.

Ποιες ιστορικές, λαογραφικές και γλωσσολογικές μελέτες έχετε δημοσιεύσει;

- Όταν τελείωσα το πανεπιστήμιο, είχα πάθος με την ιστορία και την λαογραφία, ιδιαίτερα του χωριού μου. Πολύ πριν δημοσιεύσω την πρώτη μου εργασία, δούλεψα σχετικά με το χωριό, ζώντας στην Αθήνα πάντα.

Η πρώτη μου εργασία ήταν για την Ακαδημία Αθηνών. Είχε προκηρύξει η Ακαδημία Αθηνών έναν διαγωνισμό γλωσσικό – ιστορικό. Συγκέντρωσα λέξεις στις οποίες φαίνονται οι ιδιομορφίες της γλώσσας των Δαρνακοχωριτών. πχ Αγός ίσον αγωγός. Τώρα δεν το λέτε εσείς. Θυμάμαι πολλά πράγματα. Αυτά λοιπόν τα μάζεψα σε χειρόγραφα και τα έστειλα στην Ακαδημία Αθηνών στο τμήμα λαογραφίας και μετά από λίγο (αυτά γίνονται γύρω στο ’70) μου ήρθε ένα ευχαριστώ, ένα βραβείο γραπτό. Μου βγήκε ένα δεύτερο βραβείο, δεν θυμάμαι αν ήταν δεύτερο ή τρίτο πανελλήνια, πάνω στην εργασία μου αυτή που ήταν γλωσσικού-ιστορικού περιεχομένου στα τοπωνύμια και ορολογία γύρω από το καπνό, με ένα χιλιάρικο ως τιμητική προσφορά. Αυτήν ήταν η πρώτη γραπτή εργασία που αισθάνθηκα ότι προσέφερα κάτι στο χωριό και εγώ. - Μετά αρχίζουν οι δημοσιεύσεις των βιβλίων.

Η πρώτη ήταν η Γενική Ιστορία, η οποία ήταν μεγάλο βιβλίο, ογκώδες, πάνω από 500 σελίδες, που είναι καθαρώς εμπορικό βιβλίο, το οποίο προοριζόταν για υποψήφιους του πανεπιστημίου και γνώρισε (στην καθαρεύουσα στην αρχή) πέντε εκδόσεις. Τελευταία έκδοση η πέμπτη, ήταν το ’78, αν δεν απατώμαι, και αυτή ήταν η πρώτη μεγάλη εργασία.

Ακολούθησε η εργασία «Ο Γαβριήλ Κουντιάδης ένας αυτοδίδακτος σοφός». Είναι γι’ αυτόν τον οποίο σας μίλησα. Άλλη εργασία ήταν «Το γλωσσικό ιδίωμα του Νέου Σουλίου». Ήταν ένα πολύ ωραίο βιβλίο το οποίο αναφέρεται στο γλωσσικό ιδίωμα το οποίο ακούτε και τώρα έξω, με την βαριά εκείνη δωρική προφορά, την οποία έζησα εγώ και μπορώ άνετα να μιλήσω, όπως μιλάτε και εσείς (εσείς βέβαια μιλάτε πιο καλά από μένα και οι παππούδες σας, οι μανάδες σας κτλ.)

Είναι στο γλωσσικό ιδίωμα το οποίο βαστάει από τα αρχαία χρόνια, όπως σας είπα την λέξη «αγός =αγωγός». Είχε αγό τότε στους δρόμους, ήταν διαφορετικά δεν υπήρχε αποχέτευση. Η λέξη "Έθηκα"=έβαλα, φύτεψα. Λέμε πάμε για θέκσιμο στο καπνό. Το έθηκα είναι αόριστος του τίθημι, και άλλες πολλές. Αυτό είναι "το γλωσσικό ιδίωμα του Νέου Σουλίου".

Μετά είναι μία ομιλία που έκανα στην Αθήνα το 1994. Υπάρχουν εκεί περίπου 100 οικογένειες από το Νέο Σούλι, να ξέρετε. Εκεί υπάρχει σύλλογος και λέγεται "Αγ. Γεώργιος". Δραστήριος σύλλογος και καμία φορά με καλούν και εμένα και πάμε όταν κόβουμε την βασιλόπιτα εκεί. Με καλούν και τους μιλάω καμιά φορά. Το '94 λοιπόν, με κάλεσαν και μίλησα για τα έθιμα του χωριού, το γλωσσικό ιδίωμα και για την ιστορία γενικά του χωριού και της ευρύτερης περιοχής. Αυτό λοιπόν μετά το βγάλανε σε βιβλίο και το μοίρασαν σε όλους, (200 με 300 ανάτυπα) και μοιράστηκε στους Σερραίους, Νεοσουλιώτες και στους Αθηναίους. Αυτό ήταν λίγο από όλα, ιστορική και λαογραφική προσέγγιση. Εκεί θα δείτε για της στάβες, το τζιτζιρόκλικο ή θα δείτε για ένα σωρό έθιμα που υπήρχαν και γίνονται μέχρι σήμερα στο χωριό.

Μετά ασχολήθηκα με τον Δημήτριο Μαρούλη, έναν επαναστάτη δάσκαλο. Τον αναφέρω, γιατί στις Σέρρες υπάρχουν ακόμα γόνοι αυτού του μεγάλου δασκάλου, πολύ πρωτοποριακού, ο οποίος προέβλεψε τον Μακεδονικό αγώνα πολύ καιρό πριν εκδηλωθεί. (Υπάρχει και οδός Μαρούλη εδώ, μόλις μπαίνεις κοντά στον Αγ. Γεώργιο περίπου). Μου έκανε εντύπωση αυτός ο άνθρωπος που ήταν πολύ δυναμικός. Και ήταν ό,τι έπρεπε για τα δύσκολα εκείνα χρόνια. Αυτός ήταν θεολόγος περισσότερο, με πλούσια συγγραφική εργασία, αλλά μου έκαναν εντύπωση τα πρωτοποριακά άλματα που έκανε, δηλαδή σπούδασε έξω, έβγαλε μακεδονική εφημερίδα. Έβλεπε πάρα πολύ μπροστά. Είχε γράψει ένα σωρό πράγματα. Ίσως ήταν δύσκολοι καιροί και χρειαζόταν τέτοιοι δυναμικοί δάσκαλοι εδώ, γιατί μιλάμε για το 1880. Υπάρχουν οι μαθητές του από εδώ το Νέο Σούλι, ο Γρέδης ο δάσκαλος ήταν μαθητής του και άλλοι πολλοί.

Μετά έχω ένα ειδικό βιβλίο που είναι ανάτυπο από τα "Σερραϊκά χρονικά". Περιέχει έθιμα γέννησης, βάπτισης, γάμου στα Δαρνακοχώρια. Στο γυμνάσιο υπάρχει αλλά είναι μέσα στα "Σερραϊκά χρονικά". Και πολλοί στα σπίτια σας αν ψάξετε, υπάρχει, μπορεί να το εντοπίσετε. Κυκλοφόρησε σε αρκετά ανάτυπα και υπάρχουν πολλοί στο Νέο Σούλι που το διαβάζουν ευχαρίστως. Είναι πολύ απλό βιβλίο πάνω στα έθιμα και αρέσει πολύ. Έμαθα ότι το φωτοτύπησαν και το έβγαλαν σε πολλά αντίτυπα.

Το άλλο είναι «Ο Μακεδονικός αγώνας στην περιοχή των Σερρών». Είναι μία ομιλία που έκανα σε ένα πανελλήνιο συνέδριο ορθοπεδικών εδώ στις Σέρρες, στον Ορφέα, και το οποίο μετά βγήκε ως ανάτυπο των "Σερραϊκών χρονικών" σε πολλά αντίτυπα και κυκλοφορεί. Το άλλο το τελευταίο είναι «Νεοσουλιώτες όμηροι Βουλγάρων», το οποίο δούλευα τέσσερα χρόνια με πολύ ψάξιμο και μεγάλη έρευνα στο υπουργείο εξωτερικών, στο ιστορικό διπλωματικό αρχείο και με αλληλογραφία ακόμα και με τον δήμαρχο του Κάρναμπατ στην Βουλγαρία, μία μεγάλη πόλη που οι μισοί Νεοσουλιώτες όμηροι πέθαναν εκεί, περίπου 80. Να το διαβάσετε αυτό, είναι πάρα πολύ χρήσιμο, και έχει πάρα πολλά ντοκουμέντα που βγαίνουν για πρώτη φορά στη δημοσιότητα. Πίσω έχει χειρόγραφους πίνακες από το 1919 και εκεί με μεγάλη συγκίνηση εντόπισα και φωτοτύπησα βέβαια αντίγραφο από χειρόγραφο του Γαβριήλ Κουντιάδη. Θα δείτε φωτογραφίες, πλούσιο υλικό πάνω στην ομηρία του 1917.

Έχω δύο παιδιά και οι δύο είναι φιλόλογοι, είμαστε από σόι φιλολόγων. Είμαστε 6-7 φιλόλογοι στο σόι μας, ο αδερφός μου, τα ανίψια μου και τα δύο μας παιδιά. Ο Γιάννης και η κόρη μου Ελένη που μου έκανε την αγγλική σελίδα, το summary στο τελευταίο μου βιβλίο για τους ομήρους.

Το άλλο μου βιβλίο το οποίο βλέπετε εδώ, στο τέλος της εργογραφίας μου, είναι "Το τοπωνυμικό του Νέου Σουλίου Σερρών", το οποίο δεν βγήκε ακόμα, θα βγει σε λίγους μήνες. Θα βγει στα Σερραϊκά Ανάλεκτα. Είναι στο τυπογραφείο τώρα. Αυτό περιέχει τα τοπωνύμια του Νέου Σουλίου και τις ευρύτερης περιοχής. Όλα αυτά τα τοπωνύμια που ακούτε, Μπουζάρου, Βαλτούδα, Βάλτα, Μουσταφά, Κούτρα, κτλ. υπάρχουν από την τουρκοκρατία. Τα τοπωνύμια αντέχουν στον χρόνο όσο τίποτα άλλο. Θα τα ακούτε μια ζωή. Αυτά λοιπόν τα πέρασα σε ένα βιβλίο, θα το δείτε σε κάποιους μήνες να κυκλοφορεί.

Τι ετοιμάζετε στο μέλλον; Μήπως μια ολοκληρωμένη ιστορία του Νέου Σουλίου;

- Πολλά υπάρχουν στο μυαλό μου να γράψω γύρω από την ιστορία της περιοχής και του Νέου Σουλίου. Δε νομίζω να προλάβω να κάνω μία γενικότερη ιστορία. Ήδη κάποιος συνάδελφος κυκλοφόρησε την ιστορία του Νέου Σουλίου, ο κ. Κόκκινος, παλιός διευθυντής του σχολείου σας. Αλλά προγραμματίζω μονογραφίες ειδικές γύρω από το χωριό και το μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου. Το μοναστήρι μας αυτό (με την Εικοσιφίνισσα στο Παγγαίο) είναι από τα αρχαιότερα και ποιο ονομαστά μοναστήρια, βυζαντινό του 13ου αιώνα. Εμείς κυρίως το συντηρούσαμε, από το Νέο Σούλι, δικό μας το θεωρούσαμε το μοναστήρι.

Για εκείνο λοιπόν το μοναστήρι και την μεγάλη του βιβλιοθήκη, συγκεντρώνω τώρα υλικό και πιστεύω μετά από κάποια χρόνια να βγει η μονογραφία «Η Βιβλιοθήκη Της Μονής Τιμίου Προδρόμου». Εκεί να πάτε. Εμείς πηγαίναμε και γυρίζαμε με τα πόδια. Είναι ένα πολύ μεγάλο και ωραίο, με πλούσια ιστορία μοναστήρι, με ονομαστή βιβλιοθήκη κάποτε, με χειρόγραφα χαρτώα και μεμβράνες, χειρόγραφα δηλαδή πάνω σε δέρμα ζώου, δεν υπήρχαν χαρτιά τότε. Πολλά είναι τώρα στη βιβλιοθήκη στην Εθνική Βιβλιοθήκη στην Αθήνα μετά από πολλές περιπέτειες, ιστορία ολόκληρη.

Έχετε γνωρίσει τον ιερομόναχο Γαβριήλ Κουντιάδη. Μιλήστε μας για τον φωτισμένο αυτό άνθρωπο.

- Ο Κουντιάδης ήταν ο Γεώργιος Κούντιος, αυτό ήταν το κοσμικό του όνομα. Έφυγε και πήγε πολύ μικρός στο μοναστήρι. Γράμματα δεν ήξερε πολλά, δημοτικό τελείωσε στο Νέο Σούλι και μετά γύρω στο 1892 πήγε στο μοναστήρι και έγινε μοναχός και έγινε Γαβριήλ. Άλλαξε το επίθετο από Κούντιος το έκανε Κουντιάδης. Άλλαζαν τότε τα ονόματα πολύ εύκολα, δεν υπήρχαν σταθερά ονόματα τα χρόνια εκείνα.

Τον 20ο αιώνα πήραν τα περισσότερα επώνυμα, από το 1920 και μετά κυρίως. Άλλα είναι φτιαχτά, άλλα είναι ανάλογα με το επάγγελμα, όπως άλλος από το όνομα του παππού το έκανε Αναστασιάδης, άλλος από Κυριάκος του προπάππου του το έκανε Κυριακόπουλος, έτσι βγήκαν τα περισσότερα επώνυμα στο Νέο Σούλι Ξαναγυρίζουμε λοιπόν στον Κουντιάδη.

Ο άνθρωπος αυτός γνώριζε λίγα γράμματα, ήταν του δημοτικού, αλλά διάβαζε πάρα πολύ. Τον έζησα από κοντά πολλά χρόνια. Από παιδί, τουλάχιστον μια δεκαετία, τα καλοκαίρια πηγαίναμε εκεί και μαθαίναμε πολλά κοντά σε αυτόν που δεν ήξερε πολλά ως μαθητής, αλλά έμαθε πολλά στην πορεία. Και αυτό θέλω να το τονίσω, επειδή είστε μαθητές και μαθήτριες, έχει σημασία να αρπάζετε από τους δασκάλους σας ό,τι καλό ακούτε, να διαβάζετε και ό,τι καλό βλέπετε να το κρατάτε. Αυτός έμαθε πολλά από το δάσκαλό του τον Χριστόφορο τον Προδρομίτη που ήταν καθηγητής στην Χάλκη και είχε σπουδάσει θεολόγος καθηγητής, ήταν φωτισμένος άνθρωπος.

Όσο πιο πίσω πάμε ο δάσκαλος ήταν μια πολύπλευρη προσωπικότητα. Σήμερα εξειδικευόμαστε, σου λέει είμαι φιλόλογος, ιστορικός ή μαθηματικός, τότε ο δάσκαλος ήξερε λίγο από όλα. Ο Μέγας Βασίλειος π.χ. ήξερε 5-6 επιστήμες. Ήταν πανεπιστήμονας. Ο Κουντιάδης ευτύχησε να έχει καλούς δασκάλους και είχε μια βιβλιοθήκη που ήταν πάρα πολύ πλούσια. Ξεφύλλιζε και διάβαζε πάρα πολύ. Μάθαινε και βυζαντινή μουσική, μάθαινε ένα σωρό πράγματα. Αυτός ο άνθρωπος έγραφε και μιλούσε, είχε το πάθος της συγγραφής, και της έρευνας. Και από εκεί μάθαινε ένα σωρό πράγματα. Θυμάμαι φωτισμένες παροιμίες που τις ακούγαμε και που δεν υπάρχουν τώρα. Και λέμε τι άνθρωποι ήταν αυτοί ! Πήραμε πάρα πολλά πράγματα από αυτόν τον άνθρωπο και γίναμε εμείς καθηγητές, ενώ εκείνος ήταν του δημοτικού. Έγραψε πάρα πολλά που μπορεί να μην είναι μεγάλου βάθους και ύψους, αλλά ήταν πολύ χρήσιμα. Μάζευε στοιχεία τα οποία εμείς σήμερα εκμεταλλευόμαστε και βγάζουμε τα δικά μας βιβλία. Τίποτα δεν γράφεται χωρίς πηγή.

Πώς ήταν η ζωή στο Νέο Σούλι παλαιότερα; Τι έχει αλλάξει στα τελευταία 30-40 χρόνια;

- Αλλάζουν τα πάντα, είπαμε ο Ηράκλειτος κάτι ήξερε και έλεγε "τα πάντα ρεί", τα πάντα ρέουν. Άλλαξε η ζωή επί τα βελτίω, που λέμε και εμείς οι φιλόλογοι. Καλυτέρευσαν πάρα πολύ τα πράγματα. Τότε ήταν σουλνάρια έξω, βρύσες (είναι ελληνική λέξη από το σωληνάριο). Σουλνάρι, σε κάθε γειτονιά είχε από ένα. Εδώ στο δημοτικό που φοίτησα εγώ είχε Σουλνάρι, βρύση. Άλλη σε κάθε μαχαλά, σε κάθε συνοικία. Τρέχανε τα νερά έξω, το ρέμα κατέβαζε από πάνω. Όταν έβρεχε, εδώ στην παλιοπηγάδα πλημμύριζαν τα πάντα. Από υγιεινής απόψεως ήταν πάρα πολύ πίσω το χωριό μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '50.

 Δύσκολη ζωή, σκληρή ζωή, τότε δεν υπήρχαν τα μέσα ξυπνούσαν στις τρεις η ώρα, με τα κάρα, τους αραμπάδες, με τα ζώα, να τρέχουν τη νύχτα για καπνό, γινόταν συναγερμός, πόλεμος, να τρέχουν στα χωράφια. Μετά, με τις λάμπες τις γερμανικές και με τα λούξ, να σπάσουν, να τσακίσουν καπνό, να το φέρουν το πρωί και να το περνάμε εμείς οι πιτσιρικάδες με την βελόνα, ή να τρέχουν τη νύχτα να σκεπάσουν τα σαρίκια, τις σκάρες, όταν έβρεχε.

Τώρα βγήκαν μηχανήματα. Άλλαξε η ζωή δηλαδή, και μπορεί να παραμένει γεωργική και καλώς παραμένει, γιατί αν δεν υπάρχουν γεωργοί, εμείς θα πεθάνουμε κάτω στην Αθήνα και στα μεγάλα αστικά κέντρα. Αλλά έγινε απλούστερη η ζωή. Δηλαδή τότε τρυπούσες το χέρι σου με την βελόνα, εγώ περνούσα (μπούρλιασμα) πάρα πολύ γρήγορα. Τώρα εξαφανίστηκαν και αυτές μουσειακό είδος έγιναν. Θέριζαν με το δρεπάνι, αλώνιζαν με τον γλύστρο και την αφκάνη, με χαλίκες από κάτω. Τσακμακόπετρες ήταν οι χαλίκες, έκοβαν, καθόμασταν απάνω, το αλώνισμα ήταν αυτό. Τώρα απλοποιήθηκαν όλα. Τώρα μπαίνει μέσα η κομπίνα και τα θερίζει όλα και σου δίνει το σιτάρι σου και το καλαμπόκι. Τότε, παιδιά, ήταν πολύ διαφορετική η ζωή, πολύ δύσκολη, πολύ φτώχεια.

Εγώ ποτέ δεν πίστεψα ότι υπάρχουν σήμερα φτωχοί άνθρωποι, τεμπέληδες ναι. Φτωχοί άνθρωποι ήταν τότε, γύρω στο '50 και πριν, πιο παλιά. Φτώχεια πολύ. Ρωτήστε τους παππούδες σας να σας πούνε τι φτώχεια τράβηξε ο κόσμος. Εγώ έζησα φτωχός και ορφανός, σας είπα στην αρχή. Αλλά όλα αυτά να αποτελούν εφαλτήριο, δηλαδή ευκαιρία, αφορμή για να παλεύουμε και να κερδίζουμε την ζωή. Σήμερα δεν υπάρχουν προβλήματα και αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα,

Όταν δεν υπάρχει πρόβλημα στο παιδί, όταν τα έχει όλα, τότε αρχίζει το πρόβλημα. Καταλάβατε τι λέω?

Τα έχετε όλα, καλούς δασκάλους, καλό σχολείο. Εγώ με χαρά ακούω για το Γυμνάσιο του Νέου Σουλίου, ιδιαίτερα για τον συνάδελφο κύριο Αθανασιάδη, ακούω και στην Αθήνα ότι είναι διάσημο το σχολείο σας. Για κοιτάξτε, 100.000 επισκέψεις στο διαδίκτυο, πού ακούστηκε αυτό? Και ο δεύτερος να είναι χιλιάδες πίσω. Φανταστικά πράγματα δηλαδή, εσείς τα έχετε όλα. Η φωτογραφική κάλυψη και το αρχείο που έχετε εδώ, χάρη στον κύριο συνάδελφο, είναι πάρα πολύ καλό, δηλαδή είναι η ιστορία του χωριού μας μέσα στον χρόνο.

Ξέρετε, όταν φεύγεις από το χωριό και είσαι μακριά, το νοσταλγείς ακόμα πιο πολύ. Τώρα εσείς δεν τα καταλαβαίνετε αυτά. Μετά από 50 χρόνια θα δείτε πώς θα νοσταλγείτε τον τόπο αυτόν, γιατί και εσείς μπορεί να βρεθείτε κάπου. Αλλά όσο απομακρύνεσαι, τόσο καταλαβαίνεις αυτό που χάνεις, τους γονείς μας και την πατρίδα μας. Όταν χάσουμε κάτι, τότε καταλαβαίνουμε την αξία του.

Την συνέντευξη πήραν οι μαθητές:

Κωνσταντινίδου Κωνσταντίνα

Καμπούρη Γραμμένια

Κηπουρός Δημήτρης

Μπακάλης Δημήτρης

Απομαγνητοφώνηση-Καταγραφή:

Αβραμπάκη Ευαγγελία

Γκόγκα Μαρία

Λιούσα Μάρθα

Χατζηδημητρίου Δημήτρης

Επιμέλεια συνέντευξης:

Καλαθά Άννα

Αθανασιάδης Αθανάσιος