Συνέντευξη από τον κ. Κυριακόπουλο Γεώργιο του Θελόγη, κάτοικο Ν. Σουλίου, σχετικά με τα Νταρνακοχώρια, την τοπική ιστορία και τις γειτονιές του Ν. Σουλίου.

Ποια η ιστορία του χωριού μας και γιατί μας ονομάζουν Δαρνάκες;

 - Από τον παππού μου έχω ακούσει, όταν ήμουν στην Τρίτη (Γ΄) Δημοτικού  στη σημερινή αίθουσα των καθηγητών του σχολείου, που έλεγε ότι το χωριό μας είναι από το 3300 π.Χ. Αυτό σαν παιδί δεν το έδωσα σημασία. Αργότερα στη δεκαετία 1990-2000 ήρθανε καθηγητές από τις Σέρρες και ρωτούσαν και ήρθαμε  σε κόντρα για τη χρονολογία που ήταν το 3300 και μου είπαν οι καθηγητές «ναι ότι υπάρχει ιστορία από το 3300 π.Χ. αλλά είναι χαμένη η ιστορία του χωριού από το 1400-1700 κοντά». Από τον παππού μου έχω ακούσει πως δεν υπήρχε οικισμός πριν από το 3300 εδώ πέρα.

Στα αρχαία τα χρόνια ήρθε ένας βασιλιάς, ονομαζόμενος Δάρνακας, από τα Δάρδανα του Ελλήσποντου. Εξεστράτευσε προς τα δω και έφτασε μέχρι το Σιδηρόκαστρο, στους Στρυμονίτες. Στρυμονίτες είναι σήμερα οι Σιδηροκαστρηνοί αλλά και οι κάτοικοι της Ηράκλειας. Έκατσε εδώ. Από αυτόν πήραμε εμείς το όνομα Δαρνάκες.

Τότε έγινε το χωριό, η Αγριάνστα, και οι κάτοικοί του είναι οι Αγριάνες. Μάλιστα από τον παππού μου άκουσα για την εκστρατεία του Μ. Αλέξανδρου. Ο Μ. Αλέξανδρος, όταν ήρθε προς τα δω και κατέκτησε τα μέρη αυτά, συμμάχησε με τους Αγριάνες και τους πήρε από εδώ για την Ασία, που πήγε. Πήρε 500 άτομα στο Γρανικό ποταμό, όπου έγινε η μεγαλύτερη μάχη του Μ. Αλεξάνδρου με τους Πέρσες. Εκεί τον έβγαλαν ασπροπρόσωπο οι Αγριάνες.

Γιατί τους έλεγαν Αγριάνες; Ονομαζόταν έτσι γιατί ήταν πολύ φωνακλάδες. Έτσι έμεινε το όνομα Αγριάνστα εδώ στο χωριό. Ο οικισμός τότε ήταν πόσα σπίτια, να πω, δεν ξέρω γύρω στην Αγριάνστα, στην ακρόπολη του χωριού που ονομάζονταν Αγράνστα.

Μετά γνωρίζω πάλι, που το κάναμε και μάθημα στο Δημοτικό για τους σταυροφόρους που πέρασαν το 1204 από εδώ και στο γυρισμό πίσω πέρασε φωτιά τα χωριά που καταστράφηκαν αυτά εδώ κοντά μας.

Μετά το χωριό μας, που ήταν η Αγριάνστα, ήταν και ένα άλλο χωριό που ονομάζονταν Κεράνιστα. Από την Κεράνιστα δεν υπάρχει θεμέλιο πλέον. Από την Αγριάνστα υπάρχουμε εμείς, που το χωριό μας το ονόμασαν επί τουρκοκρατίας Σουμπάσκιοϊ. Σουμπάσκιοϊ θα πει : «σου» θα πει νερό, «μπας» πρώτο και «κιοϊ» χωριό, στην Τουρκική γλώσσα είναι αυτά. Επειδή είχε πολλά νερά και καλά, γι΄ αυτό το ονόμασαν έτσι.

Η Κεράνιστα που καταστράφηκε και πλέον δεν φαίνεται, τι έγινε; Αργότερα, μάλλον με τους Σταυροφόρους οι κάτοικοι της Κεράνιστας έφυγαν και πήγαν στο χωριό Χιονοχώρι, που τότε ονομάζονταν Ηλιάσκο. Αλλά εγώ έχω την αντίληψη ότι το 1383 που την κατέλαβαν οι Τούρκοι τη Θεσσαλονίκη και ήρθαν προς τα δω, ως φαίνεται, πέρασε η χαριστική βολή, το λεπίδι το τουρκικό, και διαλύθηκαν οι κάτοικοι αυτοί. Οι μισοί πήγαν πάνω στο Χιονοχώρι και οι μισοί ήρθαν εδώ στο Ν. Σούλι. Πού κατοίκισαν εδώ; Εκεί που ονομάζουμε την συνοικία «Μπελίκι» μαχαλά. Εκείνα τα κτήματα από τον Άγιο Δημήτρη, η εκκλησία που είναι και μέχρι του Μαργαρίτη το σπίτι, που πίσω έχει μια μικρή πλατεία, την ονόμαζαν «Αλωνάκι», εκεί είναι τα Αβραμπακαίϊκα τα σπίτια, του Παραλέα, μέχρι εκεί και το μονοπάτι, ο στενός δηλαδή ο δρόμος που τραβάει πάνω από του Μούλιαρα το σπίτι και βγαίνει πίσω, μέχρι εκεί το διεκδικούσαν αυτοί που ήταν κάτοικοι της Κεράνιτσας, ήταν δικά τους κτήματα. Όπως και ο «Μπουζιάρος» ήταν δικό τους κτήμα. Οι Νεοσουλιώτες είχαν κτήματα από τη γέφυρα του Τσούκαλου και πέρα.

Στο δικό μας το χωριό κατά το 1800 και μετά, που ήρθε η προγιαγιά μου και παντρεύτηκε εδώ, τότε δούλευαν κρεμμύδια εδώ. Και η μάνα της προγιαγιάς μου της είπε, «πού πας να παντρευτείς στο Σκορδοχώρι, 70 σπίτια έχει». Το Σουμπάσκιοϊ ονομάστηκε έτσι μετά το 1700.

Τι γνωρίζετε για τα υπόλοιπα Νταρνακοχώρια και τις ονομασίες τους; 

- Ο Εμανουήλ Παπάς ονομαζόταν Ντοβίστα.

Στο Άγιο Πνεύμα υπήρχαν 2 συνοικισμοί, η Τράνιστα δηλαδή από το ξηροποτάμι της Τρανίστας, και ο λόφος που είναι δυτικά από τον Προφήτη Ηλία το Μοναστήρι, τώρα το λένε Κρατίσκο, τότε λεγόταν Κράτιστα.

Το 1926 που μας άλλαξαν τα ονόματα στο χωριά, το Άγιο Πνεύμα το ονόμασαν Μόνοικο, δηλαδή μονάχα ένας οίκος, αλλά επειδή εδώ οι αγράμματοι το παρεξήγησαν το έβαλαν ύστερα Άγιο Πνεύμα το Μοναστηριακό.

Το Χρυσό ονομαζόταν τότε Τεπόλιανη και από τότε έμεινε με αυτό το όνομα. Η λέξη το λέει από μόνη της, τόπος λείος.

Για την Πεντάπολη δεν έχω ακούσει προϊστορία. Έχω ακούσει μονάχα ότι επί Τουρκοκρατίας την έλεγαν Σαραμουσακλή, που θα πει σκορδοχώρι.

Ο Εμμανουήλ Παπάς είχε μόνο το όνομα Ντουβίστα.

Τη σήμερον ημέρα δεν αφήνουν να σκάβουν για αρχαιοκαπηλίες στον Κρατίσκο, στην Κράτιστα. Εκεί μπορεί να υπήρχε υψικάμενος, αλλά δεν έχω ακούσει.

Για το χωριό μας έχω ακούσει για την υψικάμενο, έβγαζαν χρυσό, δεν έβγαζαν τίποτα άλλο. Και οι σκουριές που φαίνονται, τα απορρίμματα πίσω είναι μαντάνι. Αυτά έγιναν επί Μ. Αλεξάνδρου. Δεν είχε μόνο το Παγγαίο χρυσό αλλά είχε κι εδώ.

Το Χρυσό ονομάστηκε έτσι γιατί, όταν ο Νάσιουτζικ ήθελε να κάνει το εργοστάσιο ηλεκτροδότησης για τα Σέρρας, είχε τσιφλίκι στο Ζουλί. Εκεί υπήρχαν δύο τσιφλίκια, ένα του Μοναστηριού και ένα του Νάσιουτζικ. Ο Νάσιουτζικ είχε χρήματα αλλά δεν έφταναν. Πούλησε το τσιφλίκι του. Τα χωράφια τα πήραν οι κάτοικοι του Χρυσού και το νερό επάνω το πήρε το Άγιο Πνεύμα. Τώρα γιατί ονομάστηκε Χρυσό; Γιατί η κοινότητα του Χρυσού για να αγοράσει τα χωράφια δεν είχε χρήματα αλλά η απόδειξη είναι φανερή. Τότε τα σπίτια είχαν τέλμιρο με δύο ξύλα, 2 μέτρα τόσο, και ο γαμπρός στη νύφη δεν πήγαινε μονάχος αλλά τον πήγαινε ο προξενητής και έχω ακούσει από τον μπαμπά μου – το όνομα μόνο της οικογένειας δεν γνωρίζω, αλλά έχω ακούσει την ιστορία- ότι μια νυφούλα που ήθελε κάποιος τσορπαντζής να την πάρει, γιατί ήταν, ως φαίνεται, και πλούσιος ο συμπέθερος που έκανε και η νύφη ήταν όμορφη, κρέμασε 2 οκάδες χρυσό, 500 λίρες τουρκικές και η καημένη δεν μπορούσε να περπατάει όρθια αλλά έσκυβε και περπατούσε μπρούμυτα. Ο γαμπρός για να τη δει ανέβηκε από το ντουβάρι και αυτό αποδεικνύει ότι πλουσιότερο χωριό από τα νταρνακοχώρια ήταν το Χρυσό. Και επειδή μάζεψε η κοινότητα όλα τα φλουριά από τις νύφες τα έδωσε στο Νάσιουτζικ, 22 εκατομμύρια στοίχισε το εργοστάσιο εκεί πάνω. Πόσο έπιασαν τα φλουριά δεν το ξέρω, αλλά ξέρω ότι τα φλουριά από όλες τις νύφες τα έδωσαν στο Νάσιουτζικ και αγόρασαν το κτήμα αυτό και το μοιράστηκαν. Από κει πήρε το όνομα Χρυσό. Άλλη εκδοχή δεν ξέρω. Το κτήμα αυτό πουλήθηκε γύρω στο 1927-1930. Γιατί μπροστά τα Σέρρας φωτίζονταν από ένα σταθμό με πετρέλαιο που έκαιγε στα Σέρρας. Έκανε αυτός το εργοστάσιο -και γιατί το λέω αυτό-, γιατί είχαμε καπνεργάτριες στο παστάλι το χειμώνα από τα Σέρρας και ένας ντεκτσής, ονομαζόμενος Βοζίκης Άγγελος έλεγε στον μπαμπά μου τη διαφορά που είχε το φως στα Σέρρας που ήταν πιο άσπρο από ότι εδώ που ήταν πιο θαμπό.

Τι γνωρίζετε για το Ζουλί, την παλιά ονομασία του Χρυσού;

 - Με τον Μακεδονικό Αγώνα καταστράφηκε το Ζουλί, γιατί ήταν μέσα στα Νταρνακοχώρια. Στον Μακεδονικό Αγώνα έφυγαν οι Τούρκοι από το χωριό, αφού μπήκαν μέσα οι Μακεδονομάχοι. Το κατέστρεψαν και έμεινε μόνο το μοναστηριακό τσιφλίκι, οπότε πήγαιναν από εδώ οι χωριανοί μας στο τσιφλίκι του Νάσιουτζικ και στο Μοναστηριακό και δούλευαν. Ο Νάσιουτζικ δούλευε καπνά. Το Μοναστηριακό δεν δούλευε καπνά. Είχε άλλη γεωργική καλλιέργεια. Αυτά τα γνωρίζω και από την μάνα μου. Όσοι ήταν κάτοικοι Έλληνες κατέβηκαν προς τα κάτω και εδώ που έχουμε μία οικογένεια Φιλέντα  εμείς τους λέμε Ζλιότες, γιατί ήρθαν από κει.

Τι γνωρίζετε για τις γειτονιές του Ν. Σουλίου;

 - Στο «Μπηλίκι» μαχαλά ήταν όλοι Κερανιστιώτες από την Κεράνιστα. Οι μισοί είπαμε πήγαν στο Ηλιάσκο και οι άλλοι μισοί έμειναν στο χωριό. Αυτοί ήταν οι Κερανιστιώτες. Η Κεράνιστα άρχιζε από του Ξενοφώντα του Γρέδη τη γωνία και έφτανε ως του Τσάνταλη του Πασχάλη. Από κει και κάτω ήταν τα σπίτια αυτών που ήταν από την Κεράνιστα. Τα κτήματα ήταν δικά τους και έκαναν εκεί τα σπίτια τους. Για αυτό είχαμε και δυο νεκροταφεία, στον Άγιο Δημήτριο που ήταν δικός τους και το άλλο το χωριό είχε τον Αη- Γιώργη.

Και εδώ να κάνω μία παρένθεση για να καταλάβουν όλοι. Γιατί λέμε τον Άγιο Δημήτρη. Η Κεράνιστα είχε μία εκκλησία των Δώδεκα Αποστόλων.

Το 1934 ήρθε τον Μάιο μήνα ένας αρχαιολόγος και στο χωριό δεν υπήρχε νέος, γιατί ήταν στην καπνοφυτεία, υπήρχαν μόνο γέροι. O αρχαιολόγος εκεί που είναι σήμερα το ΚΑΠΗ ρωτούσε τους γέρους πού είναι η εκκλησία Δώδεκα Απόστολοι. Κανένας δεν ήξερε και υπόδειξαν το Προδρομούδι κάτω, εκεί που είναι σήμερα τα νεκροταφεία. «Όχι», λέει, «Δώδεκα Απόστολοι», και τότε αποδεικνύεται ότι ήταν Κερανιστιώτης αυτός, ο Στέργιος Γρηγοριάδης γέρος, «όχι» λέει «οι Δώδεκα Απόστολοι είναι η εκκλησία του Αγιάσμα της Κεράνιστας». Σήμερα τον λέμε Άγιασμα. Τον έδειξε πού είναι και ο αρχαιολόγος πήγε εκεί αλλά μας είναι άγνωστο τι έρευνες έκανε. Η άλλη εκκλησία ήταν ο Άγιος Δημήτρης, που τον ονομάζουμε εμείς παλιό Άγιο Δημήτρη. Εκεί έχει ένα κουβούκλιο τώρα. Και ο Άγιος Προφήτης Ηλίας επάνω. Το χωριό ήταν χωρισμένο στα δύο και από τον Κρέκορ μαχαλά εκεί τους πηγαίνανε και τους θάβανε. Τον παππού μου, τον πατέρα της μάνας μου εκεί τον έθαψαν, γιατί ήταν πιο κοντά τα μνήματα. Ενώ όλοι οι άλλοι του Κόμπη μαχαλάς θάβονταν στο άλλο νεκροταφείο.

Γιατί ονομάζονταν Κόμπη μαχαλάς; Γιατί η βρύση που είναι στην πλατεία από έξω από του Βενέτη το σπίτι την έλεγαν βρύση του Κόμπη. Του Κώστα του Ματάκου το παντοπωλείο απέναντι από το ΚΑΠΗ, εκείνο ήταν του Κόμπη το σπίτι και όλος ο μαχαλάς λεγόταν του Κόμπη μαχαλάς. Έναν κληρονόμο του γνώρισα στο Δημοτικό σχολείο, ήταν έναν χρόνο μεγαλύτερος από μένα, και τον φωνάζαμε ο Θεολόγης του Κόμπη, ενώ γράφεται Σιώσος.

Ο «Κρέκορς» μαχαλάς είναι στη μεγάλη την εκκλησία πάνω και το όνομα του οφείλεται στο ότι η περιοχή ήταν βραχώδης και δεν μπορούσαν να βάλουν ούτε θεμέλια βαθιά, γι΄ αυτό τον ονόμαζαν Κρέκορ μαχαλά.

Ο τέταρτος μαχαλάς είναι αυτός που μένω εγώ και στα χρόνια εκείνα τον ονόμαζαν με μια τούρκικη ονομασία, μαχαλάς του «Γκαβανιώτη». Γιατί μας ονόμαζαν Γκαβανιώτη; «Γκαβάνια» είναι τα σημερινά τάπερ. Τα τάπερ τότε τα έκαναν με ξύλο. Τώρα ένα τάπερ, αν το πετάξεις μπορεί να ανοίξει. Εκείνο και ακόμα αν το πετούσες κάτω δεν άνοιγε. Μέσα στα τάπερ έβαζαν το φαγητό τους και τα έπαιρναν στη δουλειά τους. Μετά ο τρίτος γιος του Ζάχαρη Γκαγκαλή, ο παππούς της γιαγιάς μου, είχε τρεις κόρες που και τις τρεις τις πάντρεψε παίρνοντας τους γαμπρούς στο σπίτι του σώγαμπρους οι οποίοι ήταν τα τρία μπατζιανάκια. Και έτσι από τότε έμεινε η ονομασία «Μπατζιανάδκος». Και σήμερα όλες οι γειτονιές που έχουν κορίτσια τα σπρώχνουν προς το «Μπατζιανάδκο». Άρα κάποιο μυστικό υπάρχει εκεί επάνω, ίσως ο χαρακτήρας, η μόρφωση, δεν ξέρω. Του Γκαγκαλή οι πρόγονοι ήταν από τα Πριγκηπονήσια του Βοσπόρου. Ήταν κάποια σεβαστή οικογένεια. Εδώ θα πω και κάτι άλλο που άκουσα. Κάποια κοπέλα, συγγενολόι του Γκαγκαλή, παντρεύτηκε μάλλον στο σόι του Φασούλα αλλά πέθανε νέα και άφησε μια κοπέλα στην οποία άφησε και τα προικιά της.. Αυτή η κοπέλα παντρεύτηκε στο «Μπιλίκ» μαχαλά στην οικογένεια Παραλέα. Η μάνα μου τότε ήταν μικρή 6-7 χρονών και πήγε να δει τα προικιά της νύφης που τα έδειχναν και γύρισε στο σπίτι και έλεγε στη γιαγιά την Κρουστάλω, τη μάνα της, «ξέρεις τι κεντημένα φουστάνια έχει η νύφη;». «Ναι είναι ωραία γιατί τα προικιά αυτά είναι Νιζαμάδικα» της είπε η γιαγιά. Μόνο οι Γκαγκαλήδες φορούσαν συνέχεια διαφορετικά ρούχα τα οποία τα είχαν φέρει από το Μελένικο, που το έλεγαν «Ζαγόρια». Ζαγόρια θα πει από πέρα μεριά.

Αυτοί ήταν τότε οι μαχαλάδες : ο Κρέκορς μαχαλάς, του Κόμπη μαχαλάς, το Μπιλίκι και ο Μπατζιανάδκος. Τώρα φυσικά μεγάλωσε το χωριό και απέκτησε κι άλλους.

Ο «Μπουζιάρος» ήταν γυμνός τότε αλλά έχει μια άλλη ιστορία που δεν την αναφέρει κανένας μέσα στα βιβλία του. Ποιος θέλει ας πάει στην κοινότητα να ζητήσει ληξιαρχική πράξη για το Δαβίτη το Δημήτριο. Γιατί όταν γεννήθηκε ο Δημήτριος Δαβίτης τότε πέρασε μια τούρκικη στρατιά από εδώ και κατασκήνωσε στο «Μπουζιάρο». Εκεί το λάθος είναι που στον πόλεμο του 1913 είχε αλώνια, τότε δεν είχε αλώνια. Είναι λάθος που γράφουν ότι είχε αλώνια και μάλιστα το γράφει και ο παπα – Γαβριήλ που ήταν γεννημένος τότε, αλλά έφυγε καλόγερος στα Μοναστήρι και γράφει αυτά που θυμάται. Εκεί που κατασκήνωσαν οι τούρκοι υπήρχαν και αξιωματικοί. Εκεί που είναι του Σωτήρα του Καραγκιόζη και του Γκαρίπη το αλώνι τότε ήταν χέρσο, δεν είχε αλώνι και έσκαψαν τα δυο αδέλφια ο Κων/νος Γκαρίπης και ο Σωτήρας Γκαρίπης για να κάνουν αχυρώνα. Εκεί βρέθηκε ένα πήλινο δοχείο με λίρες, οι οποίες λίρες ήταν το ταμείο της στρατιάς των Τούρκων. Το παράχωσε, όπως φαίνεται κανένας Τούρκος, γιατί ήταν κρυφά χρήματα, ώστε όταν ξαναπεράσει να τις πάρει. Αυτά έγιναν στη δεκαετία του 1880.

Για το 1913 την ιστορία να πω. Μόλις άρχισαν να οπισθοχωρούν οι Βούλγαροι από τη μάχη του Λαχανά μαζεύτηκαν εδώ οι προύχοντες. Πρόεδρος τότε ήταν ο Κωνσταντινίδης Κωνσταντίνος του Ζάχαρη. Τα ονόματα αυτά δεν ήταν τα πραγματικά. Κωνσταντίνος ήταν, γιατί γεννήθηκε σε μια οικογένεια στον Εμμανουήλ Παπά που ονομάζονταν Τραχανά. Και γιατί έβαλε τα ονόματα αυτά. Έβαλε Κωνσταντίνος γιατί ήταν ο πατέρας του Κωνσταντίνος Ζάχαρης και ο Ζάχαρης ήταν κάποιος, για να ακούγεται και γι΄αυτό και ο Ζαχαρόπουλος δεν γράφτηκε Γκρέντας αλλά επειδή ήταν δισέγγονο του Ζάχαρη, ονομάστηκε Ζαχαρόπουλος, που θα πει του Ζάχαρη παιδί. Γιατί τότε έγινε το παιδομάζωμα και στην τουρκική το παιδί έπαιρνε το όνομα ανάλογα με τι δουλειά έκανε ο μπαμπάς, π.χ. Δερμεντζόγλου σημαίνει ότι ήταν παιδί του Σιδερά, γιατί ο Δερμεντζής ήταν σιδεράς. Όπως και στο κολέγιο που πήγα το Αμερικανικό γνώρισα κάποιον καθηγητή Επέογλου και ρώτησα εγώ ότι αυτός πρέπει να είναι πρόσφυγας και μου είπε ότι είναι από την Σμύρνη και Επέογλου θα πει της μαμής ο γιος.

Θυμάστε να μας αναφέρετε κάποια έθιμα του χωριού που έχουν σβήσει;

- Εκείνα τα χρόνια, στις αρχές του 20^ου αιώνα, όταν αρραβωνιάζονταν στο γαμπρό έστελναν πράγματα ανάλογα με τις γνώσεις. Αν ήταν μορφωμένος, όπως ο Γιωργούσης, όπως ο Γρέδης ο Βασίλης, που ήταν δάσκαλος, αυτοί ήταν Μαρουλιστές. Στο Ιδιωτικό Γυμνάσιο των Σερρών, που ήταν ένα Γυμνάσιο το Μαρούλειο, που το ίδρυσε ο Μαρούλης που ήρθε από τη Βιέννη, πήγαιναν και παιδιά από το χωριό μας. Από εδώ ήταν ο Ζαχαρόπουλος, ο Βενέτης ο Μιχαήλ, ο Κωνσταντίνος Τσούκαλος που ήταν και γραμματέας της Κοινότητας, ο Θεόδωρος ο Βρέττας, ήταν και ένας Μαργαρίτης Μακεδονομάχος ο οποίος σκοτώθηκε στη μάχη στο Βάλτο των Γιαννιτσών, ήταν και ο Φασούλας Νικόλαος, που χάθηκε το όνομά του, τον ονόμαζαν Κύρκο, Νικόλαος Κύρκος. Πήγε και ο δικός μου ο παππούς αλλά επειδή ήταν φτωχός, ο πατέρας του ο Κυριάκος μετά από δυο μέρες πήγε και τον πήρε πίσω και μας έλεγε μια ιστορία για το Φασούλα, που λέμε τον Κύρκο. Μια μέρα πήγε ο Γυμνασιάρχης να γνωρίσει τους μαθητές και για τον Φασούλα δυσανασχέτησε. Τώρα αυτούς τους Μαρουλιστές, όταν αρραβωνιάζονταν τους πήγαιναν καλαμάρι και κονδυλοφόρο, ενώ τους αγράμματους τους πήγαιναν μαχαίρια, να ξεχωρίζουν. Η νύφη εκείνα τα χρόνια δεν πήγαινε στα πεθερικά αν δεν παντρευόταν. Όταν παντρευόταν τη Δευτέρα το πρωί η νύφη έπαιρνε ένα προσόψι στα χέρια και ένα κανάτι νερό για να πλυθεί ο πεθερός και η πεθερά και έτσι έδιναν στην νύφη ευχές και δώρα. Όταν αρραβωνιάζονταν, ο πατέρας του γαμπρού έπρεπε να δωρίσει χρήματα. Τα χρήματα τα έκανε φλουριά και τα δώριζε στη νύφη. To πιο κατώτερο δώρισμα στη νύφη ήταν γύρω στις 40 λίρες, ενώ το ανώτερο περνούσε τις 100 λίρες σε φλουριά. Υπάρχουν κάτι τέτοιες φωτογραφίες που έχουν νύφες στολισμένες με φλουριά. Αυτά γίνονταν μέχρι το 1930. Ύστερα με το κραχ της Αμερικής το 1929 και με την καταστροφή που πάθαμε εμείς από την Μικρά Ασία, το χωριό φτώχαιψε παρά πολύ και τα άλλα τα χωριά ακόμα. Δεν υπήρχε χρήμα. Το καπνό είχε πάρει μια καλή αξία στην δεκαετία του 1920 αλλά δεν μπορούσε, είχαμε και προσφυγιά εδώ, τους είχαμε εργάτες εδώ και το χρήμα δεν ενίσχυσε την τσέπη του νοικοκύρη. Έτσι από το 1929 μέχρι το 1936 και το 1937 υπήρχε μεγάλη φτώχεια. Το 1936 και μετά, που πήραν πάλι ανηφόρα τα καπνά, τότε άρχισαν να δημιουργούνται οι Νεοσουλιώτες και επίσης άρχισαν να κάνουν και καινούργια σπίτια, όπως είναι του Θανάση του Κατρακάζη, όπως είναι του Θωμά του Γκίζη, όπως είναι του Νικόλα του Μπεντούλη, του Πατραμάνη του Χρήστου.

Ποια είναι η γνώμη σας για την εμμονή των Σκοπίων να πάρουν το όνομα Μακεδονία;

- Το 1912, όταν κήρυξε η Ελλάδα τον πόλεμο κατά της Τουρκίας συμμάχησε πρώτα με τους Σέρβους και με τους Βουλγάρους και είχαν ένα όρο, ότι μέχρι εκεί που θα φτάσουν τα στρατεύματα του καθενός κράτους, μέχρι εκεί θα διεκδικεί το έδαφος που πήρε. Η Σερβία όχι μόνο το μέρος που κρατά είχε φτάσει αλλά έχω ακούσει και από τον πατέρα μου ότι το ιππικό το Σερβικό είχε προσπεράσει από εδώ και έδωσε μάχη στην Ανδριανούπολη. Αλλά εκείνο δεν παραχωρήθηκε τότε. Στη Βουλγαρία έπρεπε να παραχωρηθεί και ο νομός Σερρών, γιατί είχε φτάσει ο Βουλγαρικός στρατός έξω από την Θεσσαλονίκη, προς το Δερβένι. Δεν πρόλαβαν να μπουν όμως μέσα στη Θεσσαλονίκη, γιατί την παραμονή του Αγίου Δημήτρη έπιασε μια τέτοια βροχή που πλημμύρισαν τα ποτάμια και δεν μπόρεσαν να περάσουν οι Βούλγαροι νωρίς και αυτά τα άκουσα και από τον παππού μου και από τον πατέρα μου. Ο Ελληνικός στρατός ήταν στα Γιαννιτσά και τότε ο στρατάρχης, ο διάδοχος Κωνσταντίνος, έλαβε την εντολή να στρίψει τον στρατό προς την Θεσσαλονίκη. Το ελληνικό προξενείο με τους Τούρκους, οι οποίοι κατάλαβαν ότι θα παραδινόταν η Θεσσαλονίκη, συμφώνησαν το βράδυ και κρέμασαν ελληνικές σημαίες. Το πρωί του Αγίου Δημητρίου βρέθηκε όλη η Θεσσαλονίκη σημαιοστολισμένη με ελληνικές σημαίες. Ήρθε και ένα ελληνικό απόσπασμα για να συνθηκολογήσουν με τους Τούρκους. Έτσι οι Βούλγαροι έπρεπε να κρατήσουν το νομό Σερρών, αλλά επειδή παραστράτησαν κατά της συμφωνίας και ο Ελληνικός στρατός τους κυνήγησε, την πρώτη μάχη που έδωσαν το Μάιο στο Λαχανά και στο Κιλκίς αναγκάστηκαν να οπισθοχωρήσουν. Και στις 29 Ιουνίου οπισθοχώρησαν και από τις Σέρρες και η διαταγή του Βούλγαρου βασιλιά ήταν όπου οπισθοχωρούσαν να βάζουν φωτιά, γι΄ αυτό και έβαλαν φωτιά και στα Σέρρας. Στις 29 Ιουνίου πέρασαν οι Βούλγαροι και έκαψαν τα Σέρρας και πριν δυο μέρες είχε φύγει το πεδινό πυροβολικό που ήταν στρατοπεδευμένο στον Εμ. Παπά. Αφού οπισθοχώρησαν αυτοί, τότε σκοτώθηκαν οι 6 από τους 8 Βούλγαρους στρατιώτες εδώ στο χωριό. Τότε ο παππούς μου Γεώργιος Κυριακόπουλος και ο μπαμπάς μου Θεολόγης Κυριακόπουλος έβαλαν την Ελληνική σημαία στο σπίτι η οποία βρίσκεται ακόμα στα συρτάρια. Δεν θέλω να τη βγάλω τη σημαία, γιατί θα διχάσουμε το χωριό, επειδή έχει το στέμμα του βασιλέως. Τώρα έχουμε Δημοκρατία. Αν βγάλω τη σημαία θα αλλάξουν τα μέτρα ορισμένων  και θα διχάσουμε το χωριό. Για ποιο λόγο να το κάνω αυτό εγώ, για διχασμό; Εμείς εδώ κοιτάζουμε να είμαστε αγαπημένοι. Να βάλω τη σημαία έξω, να τη δει ο κόσμος και να αρχίσει ο κόσμος να λέει το ένα και το άλλο; Τα κόμματα δεν πρέπει να μας επηρεάζουν.

Οι Σκοπιανοί είναι σέρβικης καταγωγής και έφτασαν στην Ευρώπη πολλούς αιώνες μετά τον Μ. Αλέξανδρο.

Οι Αμερικάνοι έχουν συμφέροντα όμως εδώ για να μην μπορέσει να ενωθεί η Ευρώπη, γιατί αύριο μεθαύριο θα έρθουν αντιμέτωποι ξανά για παγκόσμιο πόλεμο. Γι΄ αυτό την θέλουν την Ευρώπη να είναι διαιρεμένη, αυτό είναι. Όταν θα είμαστε διαιρεμένοι εμείς οι Ευρωπαίοι θα αλωνίζουν αυτοί και ο πόλεμος που δεν μπορώ να τον βεβαιώσω αλλά που μπορεί να γίνει, ο πόλεμος θα γίνει για την Αφρική για το ποιος θα κατακτήσει την μαύρη ήπειρο. Θα γίνει πόλεμος ηπείρων. Αυτό το έλεγε ένα χαρτί που είχαμε και μας το πήρανε από το πορτοφόλι του πατέρα μου του 1974 όταν πέθανε. Εμείς κοιτάζαμε να περιποιηθούμε το νεκρό και κάποιος πήρε το πορτοφόλι και εκεί μέσα είχε ένα χαρτί που το έγραφε.

Το 1935, όταν αρρώστησε ο πατέρας μου, ο γιατρός του είπε να κάνει παραθέριση στον Άγιο Πρόδρομο. Στις 20 Ιουλίου το 1935 τον πήγα εγώ πάνω στον Άγιο Πρόδρομο για παραθέριση. Οι Σερραίοι τότε είχαν σπίτια γύρω από το μοναστήρι και τα Σαββατοκύριακα το Καλοκαίρι πήγαιναν και παραθέριζαν εκεί και γλεντούσαν τις Κυριακές σε ένα μέρος που το έλεγαν «Πιτσκόνι» από όπου βγαίνει το νερό και το παίρνει το εργοστάσιο το ηλεκτρικό. Μία Κυριακή καθώς γλεντούσαν είχαν μία διαφωνία στη συζήτηση και βρέθηκε ένας Ρώσος αρχαιολόγος που πριν από δυο χρόνια είχε περάσει από το Μοναστήρι και ζητούσε κάποιο βιβλίο. Τον είπαν οι καλόγεροι ότι το βιβλίο αυτό το είχαν αυτοί αλλά ότι το πήραν οι Βούλγαροι από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μαζί με άλλα 15 βιβλία. Ήταν σαν βαλίτσες μεγάλες που τα φορτώσανε σε 8 μουλάρια και τα πήραν επάνω στη Βουλγαρία. «Τώρα πού είναι το βιβλίο που ζητάς εσύ δεν ξέρουμε».

Ο αρχαιολόγος γύρισε στα δικά μας τα χωριά επάνω στα σύνορα εκεί πέρα  και το βρήκε σε ένα χωριό που το λέγονταν Ζήρλοβο, τώρα λέγεται Νευροκόπι. Το βρήκε το βιβλίο, το αγόρασε και το έφερε στο Μοναστήρι. Τους το έδειξε το βιβλίο και οι καλόγεροι είπαν «μάλιστα είναι αυτό». Και στη διαφωνία που έγινε ύστερα από περίπου δυο χρόνια το 1935 που λέγαμε, στο Πιτσκόνι, τους λέει «μη μαλώνετε, να πάει ο υπάλληλος του Μοναστηριού να το φέρει από την κάμαρα που πλαγιάζω εγώ και να διαβάσουμε» και το έφερε το βιβλίο ο υπάλληλος του Μοναστηριού. Άνοιξαν και ξεκίνησαν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο που έγινε το 1914, από εκεί να διαβάζουν. Και τους τα διάβαζε εκεί πέρα. Ο πατέρας μου ήταν τόσο ταχυγράφος που διαβάζοντας εκείνος, τα έγραφε όλα ο πατέρας μου. Τους είπε για το 1915, το 1916, όλα αυτά. Α! τους διάβασε εκεί και για το 1912, «νίκην Ορθοδόξων Χριστιανών κατά Αγαρηνών», δηλαδή κατά τους Τούρκους, ύστερα τους διάβασε για το 1922 «συμμαχίαν Αγαρηνών μετά Χριστιανών», δεν λέει Ορθοδόξων Χριστιανών αλλά μετά Χριστιανών, δηλαδή με τους Γάλλους και συμμάχησαν «νίκην Αγαρηνών κατά Ορθοδόξων», μας νίκησαν επειδή συμμάχησαν με τους Ευρωπαίους, Ιταλούς, Γάλλους και τράβηξε μια στρατιά, όπως το βεβαίωνε ο πατέρας μου μετά από την εκστρατεία της Μικράς Ασίας, τράβηξε μάλλον 50.000 στρατό που είχε κάτω στη Συρία, στα σύνορα της Συρίας και γι΄ αυτό ενισχύθηκε ο στρατός ο τούρκικος και μας νίκησαν. Και έτσι έγινε η νίκη των Αγαρηνών κατά των Ορθοδόξων. Τώρα αυτά τα άκουγα από τον πατέρα μου. Για τα βιβλία του Μοναστηριού που βρίσκονται στη Βουλγαρία. Τώρα από το 2000 και μετά άκουσα το μικρό μου τον κουνιάδο μου το Γιώργο τον Γκιουζέλη που είχε πάει εκδρομή στη Σόφια και από εκεί κατέβηκαν και στο Ρήλλας το Μοναστήρι για να δουν διάφορα αρχαία. Εκεί στο Μοναστήρι που τα είδαν όλα, είδαν και μια σκάλα που κατέβαινε κάτω στο υπόγειο. Θέλησαν να κατέβουν εκεί πέρα να δουν και εκεί αλλά οι Βούλγαροι τους σταμάτησαν. Τους είπαν «απαγορεύεται να κατέβετε κάτω». Και ρωτάνε αυτοί, «γιατί», «διότι υπάρχουν βιβλία ελληνικά τα οποία τα πήραν οι Βούλγαροι και βρισκόμαστε σε διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση». Άρα τα 15 βιβλία που λείπουν από το Μοναστήρι του Αγίου Προδρόμου και το άλλο το βιβλίο που το πήρε ο αρχαιολόγος είναι αυτά εκεί μέσα. Αυτό που το πήρε ο αρχαιολόγος, κατά τη γνώμη μου, βρίσκεται στη Μόσχα. Και πριν από μερικά χρόνια που άκουσα ότι κάηκε η βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας σε μια εκπομπή άκουσα ότι κάηκαν τα αντίγραφα. Τα πρωτότυπα βιβλία τα είχαν πάρει και μετά κάηκε η βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Και τώρα με κινά μια υποψία. Επί Ανδρέα Παπανδρέου, που όλες οι Μεγάλες Δυνάμεις, μάλλον οι αρχηγοί των Μεγάλων Δυνάμεων ήταν να συνεδριάσουν στην Πάτμο. Εκεί έγινε η Αποκάλυψη του Ιωάννη. Από εκεί είναι τα βιβλία βγασμένα όλα αυτά. Άρα και οι Αμερικάνοι πρέπει να έχουν το βιβλίο αυτό που πήρε ο Ρώσος, γιατί από τον πατέρα μου άκουσα που έλεγε ο αρχαιολόγος ότι τρία βιβλία εκδόθηκαν το 1050 χειρόγραφα. Το ένα το έχουν οι Ρώσοι, το άλλο πρέπει να το έχουν οι Αμερικάνοι και το άλλο πού βρίσκεται δεν ξέρουμε. Άρα είχαν να συνεδριάσουν στην Πάτμο κάποια παγκόσμια θέματα που γράφονταν στην Αποκάλυψη του Ιωάννη. Αυτό δεν μπορώ να το βεβαιώσω αλλά η υποψία μου είναι αυτή.