ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η Αρχαία ονομασία του χωριού – Ευρήματα – Γλώσσα

Η αρχική ονομασία του χωριού μας ήταν Οινόεσσα [Νούτσα]. Έτσι μνημονεύεται σε κώδικες της Μονής του Τιμίου Προδρόμου Σερρών, όπως γράφει ο συμπατριώτης μας αρχιμανδρίτης Γαβριήλ Κουτιάδης στο «Λεύκωμα του Σουμπάσκιοϊ». Και ήταν φυσική μια τέτοια ονομασία. Όλα τα υψώματα, Αηλιάς, Κούτρα, Μουσταφά Κούτρα, αλλά και το Βαρβάσικο, ήταν γεμάτα αμπέλια, κάτι που συνεχίστηκε ως τα μέσα του αιώνα μας. Όλα σχεδόν τα σπίτια είχαν πατητήρια και τα σταφύλια μετριούνται σε δεκάδες φορτώματα και σε τόνους μπρούσικο κρασί. Η ονομασία αυτή τελικά δόθηκε κατά τα νεότερα χρόνια στο χωριό Δερβέσιανη - που πήρε το όνομα Oινούσσα. Ενδείξεις για την αρχαιότητα του χωριού μας αποτελούν επιτύμβιες στήλες, νομίσματα και επιγραφές, ιδιαίτερα από τους Ελληνιστικούς [323-33 π.Χ.] και ρωμαϊκούς χρόνους. Τέτοια αρχαιολογικά ευρήματα βρέθηκαν στη θέση Χατζή Στέρνα, Πασκαλού, Πλατανούδ' κ.ά. Στο ύψωμα Αγριάνστα βρέθηκαν θραύσματα μελανόμορφων αγγείων και ίσως ανασκαφές στο σημείο αυτό, μελλοντικά θα μας επιφυλάξουν ευχάριστες εκπλήξεις. Αλλά και η ονομασία Αγριάνστα είναι ονομασία αρχαία, που προέρχεται από τους αρχαίους Αγριάνες, που μαζί με άλλα φύλα, κατοικούσαν στην περιοχή, όπως γράφει ο Θουκυδίδης. Άλλη μια ένδειξη της αρχαιότητας του χωριού μας είναι η γλώσσας. Το γλωσσικό ιδίωμα του Νέου Σουλίου, όπως και των λοιπών Δαρνακοχωρίων, φέρει τη σφραγίδα της αρχαιότητας και των περιπετειών της ευρύτερης περιοχής των Σερρών και του Ελληνισμού γενικότερα.

Η νέα ονομασία του χωριού

Όπως αναφέραμε ήδη, το πρώτο όνομα του χωριού μας ήταν Οινόεσσα - Νούτσα. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας αναφέρεται ως Σούμπασκιοϊ ή Σουμπάσκιοϊ - ονομασία που χρησιμοποιείται από μερικούς μέχρι σήμερα - λίγα πράγματα αντέχουν στο χρόνο όσο και τα τοπωνύμια. Η λέξη προέρχεται από το συνδυασμό τριών τουρκικών λέξεων: σου [=νερό], μπασ [=πολύ καλό], κιοϊ [=χωριό]. Δηλαδή θα μπορούσαμε να το αποδώσουμε με την ελληνική λέξη Κεφαλόβρυσο ή Νεροκεφαλοχώρι. Είναι γνωστό ότι το χωριό μας διαθέτει και σήμερα άφθονο και χωνευτικό νερό, το οποίο μάλιστα από το 1969 έχει έρθει μέσα στα σπίτια, αφού καταργήθηκαν τα θρυλικά σουλ' νάρια.Το Νέο Σούλι συχνά αναφέρεται από τις πηγές ως ένα από τα Δαρνακοχώρια - εξάλλου η λέξη δαρνάκας ακούγεται πολύ συχνά και σήμερα στην περιοχή των Σερρών. Προέρχεται από τη συχνή άλλοτε χρήση του δόρι [=τώρα] και το εδωνάκα [=εδώ]. Η Ονομασία Νέο Σούλι δόθηκε επίσημα από το ελληνικό κράτος με Διάταγμα της 28-12-1926 και ανακοινώθηκε στους συγχωριανούς μας κατά τρόπο πανηγυρικό. Τελέσθηκε ειδική δοξολογία στο Ναό της Κοιμήσεως και διαβάστηκε το σχετικό Διάταγμα. Το νέο όνομα, βέβαια, δεν δόθηκε τυχαία. Έχει σχέση με τους αγώνες των συμπατριωτών μας εναντίον των Βουλγάρων από τα χρόνια ακόμη του Μακεδονικού Αγώνα, αγώνες που θύμισαν σε πολλούς τα ηρωικά κατορθώματα των Σουλιωτών της Ηπείρου εναντίον του Αλή Πασά. Συγκεκριμένα, τον Ιούνιο του 1913 , κατά την υποχώρηση των Βουλγάρων μετά τη μάχη Κιλκίς - Λαχανά, οι Βούλγαροι, αφού έκαψαν τη πόλη των Σερρών, ήταν έτοιμοι να έρθουν και εναντίον του χωριού μας. Τρόμαξαν όμως όταν είδαν σκηνές στο ύψωμα του «Μπουζιάρου». Τι είχε συμβεί; Οι συγχωριανοί μας με επικεφαλής το Αθ. Κυριακόπουλο χρησιμοποίησαν το τέχνασμα με τις σκηνές, στις οποίες βέβαια στρατοπέδευσαν, και έτσι οι Βούλγαροι, αλλά και οι βουλγαρίζοντες και «σχηματικοί» από το Χιονοχώρι, δεν τόλμησαν να πλησιάσουν, διότι πίστεψαν πως ο Ελληνικός στρατός τους απειλούσε με κύκλωση. Ο τότε μητροπολίτης Σερρών Απόστολος, ονόμασε το χωριό μας Νέο Σούλι [1913] και η Πολιτεία, στη συνέχεια, όπως προαναφέραμε, καθιέρωσε τη νέα ονομασία το 1926.

Το Ν. Σούλι κατά το Μακεδονικό Αγώνα και τις δύο βουλγαρικές κατοχές

Οι Βούλγαροι ποτέ δεν λησμόνησαν τη συνθήκη του Αγ. Στεφάνου [1878] που δημιουργούσε τη μεγάλη Βουλγαρία με διέξοδο στο Αιγαίο και ιδιαίτερη αδυναμία στην περιοχή των Σερρών. Το Ν. Σούλι τους αντιμετώπισε με ηρωισμό, τόσο κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα [1903-1908] όσο και κατά τις δυο βουλγαρικές κατοχές [1916-1918 και 1941-1944].

Γενικά, το Νέο Σούλι έπαιξε σημαντικό ρόλο σ' όλη τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα και συνήργησε στη ματαίωση των βουλγαρικών σχεδίων. Τις δύσκολες εκείνες ώρες με τα μέσα της εποχής ήταν αδύνατο σχεδόν να καταγραφούν τα ονόματα των Νεοσουλιωτών Μακεδονομάχων. Από στόμα σε στόμα όμως έμειναν γνωστοί μερικοί, όπως ο Τσιτσιός Δημήτριος, που έπεσε στη μάχη των Γιαννιτσών, ο Γ. Μπεντούλης, ο Χρυσαφής, ο Δήμτσιος, ο Λιάνας, ο Χρ. Ουστριάς, ο Αβραάμ, ο Σιώσιος Σωτήρ. κ.ά.

Δύσκολες όμως στιγμές πέρασε το χωριό μας με τους Βουλγάρους και κατά την α' βουλγαρική κατοχή [1916-18] και πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος. Αρκεί να αναφερθούν δύο μόνο περιστατικά. Το πρώτο αναφέρεται στην εκκένωση του χωριού το 1916. Ήταν 3 Οκτωβρίου όταν οι Βούλγαροι διατάσσουν τους ατυχείς συμπατριώτες μας να εκκενώσουν το χωριό, γιατί επρόκειτο τάχα να γίνει μάχη με τους αγγλογάλλους και οι κάτοικοι θα κινδύνευαν. Περίλυποι οι Νεοσουλιώτες δεν ξέρουν τι να κάνουν. Επειδή όμως αργούσαν, όρμησε ο βουλγαρικός στρατός, τη νύχτα στα σπίτια και τους ανάγκασε δια της βίας να αδειάσουν το χωριό. Άνδρες, γυναίκες, παιδιά, άνθρωποι κάθε ηλικίας, με τα κάρα που τα έσερναν βόδια, και οι περισσότεροι με τα πόδια, αφού πήραν ό,τι μπορούσαν , ξεκίνησαν νύχτα άλλοι για τη Δοβίστα [Εμ. Παπά], άλλοι για το Βεζνίκο [Αγ. Πνεύμα] και κάποιοι έφτασαν μέχρι τη Ν. Ζίχνη και Αλιστράτη. Πίσω έμειναν μόνο οι γέροντες και οι κατάκοιτοι. Μια εβδομάδα κράτησε αυτή η ταλαιπωρία. Μια εβδομάδα που έδωσε την ευκαιρία τους Βουλγάρους να ρημάξουν στην κυριολεξία το χωριό, αφού δεν άφησαν τίποτα όρθιο. Τυχεροί στάθηκαν όσοι παράχωσαν τους θησαυρούς τους στις αυλές και τους έκρυψαν σε μυστικές κρύπτες στους τοίχους.

Δραματικότερη όμως ήταν μια άλλη περιπέτεια των συμπατριωτών μας, γιατί για πολλούς δεν είχε επιστροφή. Στις 23 Ιουνίου 1917, ημέρα Παρασκευή, διατάχθηκαν όλοι οι άνδρες ηλικίας 17-50 ετών να συγκεντρωθούν για να οδηγηθούν στη Βουλγαρία. Ήταν ένα σατανικό βουλγαρικό σχέδιο αφελληνισμού της Μακεδονίας, αφού η διαταγή αφορούσε όλο το Νομό Σερρών. 350, λοιπόν, άνδρες Νεοσουλιώτες αποχωρίζονταν με κλάματα τους δικούς τους με την προαίσθηση ότι δεν θα ξαναγύριζαν. Πράγματι, από τους 350 που εκτοπίστηκαν στο Καρναμπάτ και στο Κίτσοβο της Βουλγαρίας, οι μισοί περίπου δεν ξαναείδαν το χωριό. Άφησαν τα κόκαλα τους εκεί, αφού υπέφεραν τα πάνδεινα, πείνα, δίψα, ξύλο, καταναγκαστικά έργα. Ο αρχιμανδρίτης Γαβριήλ Κουντιάδης, όμηρος κι αυτός στη κόλαση του Καρναμπάτ, αποθανάτισε τα ονόματα τους που μέχρι πρόσφατα υπήρχαν αναρτημένα σε δύο καταλόγους της εκκλησίας του χωριού. Εξίσου βαρύ όμως ήταν το τίμημα του χωριού μας και στην β' βουλγαρική κατοχή (1941-44).

Δεν θα αναφερθούμε στον άγριο ξυλοδαρμό δεκάδων ανδρών στο γραφείο της κοινότητας. Ζουν ακόμη αρκετοί συγχωριανοί μας που με φρίκη θυμούνται τα μαρτύρια τους. Ήταν δυνατό με το παραμικρό, ακόμη κι αν έβλεπαν φως τη νύχτα στο σπίτι σου, να σε καλέσουν στη κοινότητα, για τα περαιτέρω ..... Γενικά οι ξυλοδαρμοί, τα καταναγκαστικά έργα και οι ομαδικές εκτελέσεις ήταν η συνήθης τακτική των Βουλγάρων.

Το αποκορύφωμα όμως της βουλγαρικής θηριωδίας γράφτηκε το Μάρτιο του 1943. Με πρόφαση ότι είχαν αγοράσει αλεύρι για να το προωθήσουν στους αντάρτες στο βουνό, τουφεκίστηκαν και θάφτηκαν ζωντανοί κάτω από μια καρυδιά, στη Βαλτά, 8 συγχωριανοί μας [6 της οικογένειας Δεδούση, ο Γρηγοριάδης Αθ. και ο Νιζάμης Δ.], ενώ την επομένη 13 Μαρτίου 1943, ίλη ιππικού περικύκλωσε το χωριό. Έβαλαν φωτιά στο σπίτι του Μπραΐμη [Δεδούση] στην Παλουπκάδα κι έκαψαν ζωντανά τα υπόλοιπα 5 μέλη της οικογένειας.

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΝΕΟΣΟΥΛΙΩΤΩΝ ΠΟΥ ΠΕΘΑΝΑΝ ΣΤΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΟΜΗΡΙΑΣ ΤΟΥΣ 1917-1918

Αβραμπάκης (Λαγός) Θεοχάρης

Αγγουρας Γεώργιος του Στεργίου

Αγοράκης Απόστολος του Χρήστου

Αγοράκης (Τσιαντούρης) Κων/νος του Δημητρίου

Αγοράκης (Τσιαντούρης) Μιχαήλ του Δημητρίου

Αγοράκης Μανασής του Αποστόλου

Αγοράκης (Ριάκατας) Νικόλαος του Γεωργίου

Αρβανίτης Χρήστος (Τάκος) του Ευαγγέλου

Βαής Απόστολος

Βαλαβίτσκος Γεώργιος

Βλάχος Δημήτριος του Ζιώγα

Βούλκος Δημήτριος του Αποστόλου

Βρέττας (Γκόλιου) Γρηγόριος του Χριστοδούλου

Βρέττας (Γκόλιου) Δημήτριος του Χριστοδούλου

Βρέττας (Γκόλιου) Θεόδωρος του Χριστοδούλου

Βρέττας (Γκόλιου) Κων/νος του Χριστοδούλου

Γκαμπράνης Γεώργιος

Γκίζης (Γκίζιου) Απόστολος του Γεωργίου

Γκόγκας (Γάλλου) Αθανάσιος του Στεργίου

Γκόγκας Βασίλειος

Γκόγκας (Γκόγκου) Στέργιος του Σωτηρίου

Γραμμένος (Γραμμένου) Αθανάσιος

Γραμμένος Γεώργιος του Αθανασίου

Γραμμένος (Γραμμένου) Θωμάς του Γεωργίου

Γραμμένος (Γραμμένου) Στέργιος του Ζαχαρία

Γρέδεις Αθανάσιος του Ευαγγέλου (Διδάσκαλος)

Δαβίτης Απόστολος του Αθανασίου

Δασκαλάκης (Μπακάλης) Γεώργιος του Νικολάου

Δασκαλάκης (Μπακάλης) Ιωάννης του Νικολάου

Δασκαλάκης (Μπακάλης) Κων/νος του Νικολάου

Δασκαλάκης (Μπακάλης) Στέργιος (Τέγους) του Νικολάου

Δημητρισλής ( ή Αβραμίδης) Δημήτριος του Πολυχρόνη

Δήμτσιος (Φίτσιος) Αντώνιος του Αποστόλου

Δοντάκης (Ουστριάς) Κων/νος του Χρήστου

Ζαμπάκης (Χάλιαρας) Γεώργιος

Θάλασσας Βασίλειος

Ιατρού (Γιατρύ) Δημήτριος

Καλαθάς Νικόλαος του Αθανασίου

Καλαθάς Σωτήριος του Αθανασίου

Καμπάνας Απόστολος

Καμπούρης Αθανάσιος του Στεργίου

Καμπούρης Βασίλειος του Στεργίου

Κανδηλανάπτης (Κανδηλάπτης) Λάζαρος

Καραγιάννης Αθανάσιος

Καραγιάννης Σωτήριος

Καραλής Σωτήριος

Καρύδας Δημήτριος (Τούσιος)

Κίναλης (Κάναλης) Βασίλειος του Γεωργίου

Κίναλης (Κάναλης) Πασχάλης του Αθανασίου

Κουκόλης Ζαγόρης

Κουκόλης Αθανάσιος του Ζαγόρη

Κούντιος (Τουρουλής) Θεολόγης του Θεοδόρου

Κούντιος (Τουρουλής) Νικόλαος του Θεοδόρου

Κουτρουπάλιος Στέργιος του Γεωργίου

Κυριαζάκος (Μυίγος)Αποστόλου του Νικολάου

Κυριαζάκος (Μύιγος) Χριστόδουλος

Κυριαζάκος Θεόδωρος του Αθανασίου

Κύρκου Γεώργιος του Στεργίου

Κωνσταντάς Γεώργιος του Δημητρίου

Κωνσταντινίδης (Γκουτίνας) Βασίλειος του Κων/νου

Λαγούρας (Κόκουμους ή Μόκουμους) Ιωάννης (Σογιάννης) του Στεργίου

Λάτσιος Αθανάσιος

Λάτσιος Δημήτριος

Λίλας Δημήτριος

Λιόλιος (Λιόλιου) Θεολόγης

Λιούρνας (Τζιούστας) Γεώργιος

Λιούσας (Τερλού) Απόστολος του Αθανασίου

Λιούσας (Τσίτσιος) Γεώργιος

Μαργαρίτης Βασίλειος του Μαργαρίτη

Μαρούδας Γεώργιος του Θεοδώρου

Μέμτσας Βαγγέλης

Μάστορας Βασίλειος του Νικολάου

Μήλιος (Μήλιου) Θεόδωρος του Σωτηρίου

Μιχαλάκης Μιχαήλ του Γεωργίου

Μιχαλάκης Φώτιος

Μόσιας Νικόλαος

Μπαλούτος (Μπαλούντος) Απόστολος του Στεργίου

Μπαντάζος (Μπαντάζου) Χρήστος (Τάκος)

Μπέγκος Θεοχάρης του Αθανασίου

Μπέλαγρας Βασίλειος του Γραμμένος

Μπεντούλης (Μπιντούλη) ή Ρακοβόλιος Αθανάσιος του Διαμαντή

Μπεντούλης (Μπιντούλη) Δημήτριος του Διαμαντή

Μπίμπος Δημήτριος του Αυγέρη

Μπουζιάνης Στέργιος

Νάννου Αθανάσιος του Παναγιώτη (Παναγή)

Νάννου Γεώργιος του Παναγιώτη

Παλιάτσιος Στέργιος του Δημητρίου

Πανταζής Χρήστος του Δημητρίου

Παντζάρης (Παντσάρης) Γεώργιος του Τρανταφύλλου

Παντσιούκας (Παντζιούκας) Γεώργιος του Γεράκη

Παντσιούκας (Παντζιούκας) Δημήτριος του Γεράκη

Παπαγεωργίου Αθανάσιος του Γεωργίου

Παπαγεωργίου Στέργιος (Τέγος) του Γεωργίου

Παπαθεοδώρου (Παπαδέλας) Στέργιος του Θεοδώρου

Παπαθεοδώρου (Παπαδέλας) Αθανασίους του Στεργίου

Παπαστεργίου Νικόλαος του Στεργίου

Παπαστεργίου Χριστόδουλος (Τουλούσης) του Νικολάου

Παπαχριστοδούλου Θεόδωρος

Παραλέας Γεώργιος

Παράσχου (Βιάκατας) Δημήτριος του Στεργίου

Πατραμάνης Νικόλαος του Μανασή

Πηλίτσης (Πηλίτσιου) Ευάγγελος (Βαγγέλης)

Πυρινής Ιωάννης

Πλιάκος (Κουτιός ή Φασούλας) Νικόλαος του Χριστόδουλου

Πολυζώτης Δημήτριος

Ρεσίτης Αλέξιος

Σάββας (Γέτιρου) Γεώργιος του Ξεφτέρη

Σάββας (Σάββου) Δημήτριος

Σάββας (Σάββου) Στέργιος

Σέμαλτος (Σέμαλτους) Βασίλειος

Σταμάτης Σωτήριος του Αποστόλου

Σωτηρούδας Ζαχαρίας (Ζάχαρης)

Τάκου Ηλίας του Χρήστου

Ταμπάκης(Πουλιουβάκας ή Πουλαβάκας) Απόστολος

Τζιούστας Στέργιος

Τσιάγκας (Τζιάγκας) Αθανάσιος

Τσιάγκας (Τζιάγκας) Γεώργιος

Τσιάτσιος (Τσιάτσιου) Αλέξιος

Τσιμάκας Σωτήριος του Δημητρίου(ή Ασβεστάς)

Τσιμάκας Χρήστος του Σωτηρίου ( ή Ασβεστάς)

Τζιρμπιτζίκας (Τσιρμιζέας) Δημήτριος(Τουλούσης) του Αθανασίου

Τσιουμπάνης Δημήτριος

Τσούκαλος Νικόλαος του Αυγέρη

Φασούλας (Κούτιος)Δημήτριος του Χριστόδουλου

Φασούλας Κωνσταντίνος (Κωστάκης) του Σωτηρίου

Φασούλας Σωτήριος του Γεωργίου

Φιλέντας Δημήτριος

Φώτης Αθανάσιος

Χαλέμης Στέργιος του Γεωργίου

Χουλιούμης Δημήτριος (Τούσιος) του Γραμμένου

Υπεύθυνες καθηγήτριες:

Καλαθά Άννα

Παπαδοπούλου Ειρήνη

Μαθήτριες :

Μιχαλάκη Μελίνα

Μπάρμπα Ειρήνη

Λιούσα Κατερίνα θ.

Καταγραφή των ονομάτων:

Σάββας Κώστας

Προσαρμογή εργασίας:

Αθανασιάδης Αθανάσιος

athanasiadi@sch.gr