ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΣΟΥΛΙΟΥ

Σήμερα στο όνομα της τεχνολογίας, της προόδου και της «μόδας», ήθη και έθιμα, παλιές παραδόσεις παραμερίζονται μπροστά στην πρόοδο. Οι δύο προηγούμενες γενιές, κράτησαν αρκετά παραδοσιακά στοιχεία. Η σύγχρονη τείνει να τα ξεχάσει. Ίσως κρατήσει κάποια έθιμα, όπως το πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου, με την περιφορά των εικόνων και το γλέντι που γίνεται ή τα κάλαντα γιατί συνδέονται με το χρήμα. Παρακάτω αναφέρονται κάποια έθιμα. Τα τρία πρώτα τείνουν να εκλείψουν:

α) Το τζιτζιρόκλικο. Η λέξη είναι σύνθεση από το τζίτζιρας [=τζίτζικας] και το κλίκι [=τσουρέκι, το κυκλίσκιον των Βυζαντινών]. Το ζύμωναν τον Ιούνιο με Ιούλιο με το πρώτο αλεύρι από την καινούργια σοδειά σιταριού. Ήταν ένα μικρό καρβέλι, βάρους ενός κιλού περίπου, με μια τρύπα στη μέση , όπου έβαζαν ένα κλωνάρι βασιλικό. Το πήγαιναν στη βρύση της γειτονιάς , στο «σουλ' νάρ» και πριν το τοποθετήσουν κάτω από τη βρύση, απ’ το «λουλά» έκοβαν βιαστικά μικροί - μεγάλοι από ένα κομμάτι. Παράλληλα ακουγόταν και η ευχή: «όπως τρέχ' του νιρό, να τρέχ’ κι του μπιρικέτ'» . Ό,τι απένεμε το άφηναν στη μια εσοχή της βρύσης για να το φάει ο τζίτζικας το χειμώνα.

β) Το φίλεμα του νονού [= καλ'τάτα] Την παραμονή των Θεοφανίων, μετά τον εσπερινό, όλοι οι νονοί συνήθιζαν να προσφέρουν στα αναδεξίμια τους από ένα πορτοκάλι, ένα κερί και πέντε - έξι ξερά σύκα. Ανάβουν το κερί ανήμερα τα Φώτα πριν το Μέγα Αγιασμό. Στο γεύμα, μετά το ρίξιμο του Σταυρού στις Βρύσες, προσκαλούσαν τον ίδιο το νονό ή κάποιον συγγενή του για να τον «φιλέψουν». Στο τέλος τον φιλοδωρούσαν με χρήματα ή με αγαθά.

γ) Το θυμίαμα. Γινόταν την παραμονή των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων. Όλοι μαζεύονταν νωρίς το βράδυ στο σπίτι. Γύρω στις 9-10 το βράδυ γύρω από το γιορτινό τραπέζι έκαναν όρθιοι την προσευχή. Οι οικογένειες ήταν πατριαρχικές. Τρεις γενιές ζούσαν στο ίδιο σπίτι. Ο μεγαλύτερος της οικογένειας έκοβε το χριστόψωμο, αφού το «σταύρωνε» με το μαχαίρι. Πάνω του εξείχαν μικρές μπουκιές. Σε μια από αυτές, που τις έλεγαν «λουκουμούδια», υπήρχε το φλουρί, μια δραχμή. Τα βουτούσαν ύστερα σε κρασί κι έπαιρνε καθένας από ένα. Μετά ο γηραιότερος με το θυμιατερό «θυμιάτιζε» έναν ένα χωριστά. Κατόπιν με θυμιατερό και λαμπάδα περνούσε απ' όλα τα δωμάτια του σπιτιού, το στάβλο, τις αποθήκες με το κρασί και τα τρόφιμα.

Το τραπέζι ήταν χαμηλό και στρόγγυλο [σοφράς]. Κάθονταν γύρω του σταυροπόδι, χωρίς καρέκλες. Για πετσέτα αυτές τις μέρες είχαν ένα μακρύ σάλι για να απλώνεται σε όλους γύρω από το τραπέζι. Από δήλωσε τους δεσμούς της αγάπης και της οικογενειακής ενότητας.

Όποιος τύχαινε το φλουρί όλη νύχτα φύλαγε το τζάκι, να μη σβήσει η φωτιά. Το τραπέζι δεν το ξέστρωναν. Ένα πιάτο φαγητό περίμενε το Χριστό να κατεβεί να δειπνήσει. Το φαγητό τους τα Χριστούγεννα ήταν συνήθως χοιρινό.

δ) Ο γάμος.  Τον ονόμαζαν παλαιότερα «χαρά». Ήταν χαρά για όλο το χωριό, όλοι συμμετείχαν. Η νύφη από την Παρασκευή άπλωνε τα προικιά της. Οι προσκλήσεις δεν ήταν γραπτές. Κάποια παιδιά χτυπούσαν τις πόρτες και έδιναν ένα μήλο λέγοντας: «Να ' στι καλισμέν'στου ....[τάδε] το γάμο».

Από το Σάββατο ετοιμάζονταν από γυναίκες του χωριού τα καζάνια με τα φαγητά για το γλέντι που κρατούσε ως το βράδυ της Κυριακής.

Την Κυριακή οι μελλόνυμφοι και ο κόσμος με τα πόδια πήγαιναν και γύριζαν από την εκκλησία. Η νύφη φτάνοντας στην είσοδο του νέου της στατικού έριχνε ένα μήλο μπρος, ένα πίσω, ένα δεξιά, ένα αριστερά [σε σχήμα σταυρού] . Όποιοι έπιαναν μήλο το έβαζαν το βράδυ στο προσκέφαλο για να ονειρευτούν ποιον ή ποια θα πάρουνς.  

ε) Οι στάβες [=φωτιές]  

Συνηθίζεται στο Νέο Σούλι και στα γύρω χωριά. Γίνεται την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, την Κυριακή της τυροφάγου. Εβδομάδες πριν τα αγόρια συνήθως κάθε γειτονιάς [μαχαλά] μαζεύουν από τα γύρω υψώματα πουρνάρια, βατσινιές, ξύλα, ακόμη και λάστιχα αυτοκινήτων για τη στάβα. Τα κρύβουν και τα προσέχουν για να μην πάρει ο ένας μαχαλάς τα ξύλα του άλλου. 

Μια μέρα πριν το καρναβάλι συγκεντρώνονται οι κάτοικοι κάθε γειτονιάς σε συγκεκριμένο σημείο για να ανάψουν τη στάβα τους. Χορεύουν, διασκεδάζουν και θαυμάζουν τις τεράστιες φλόγες ως αργά τη νύχτα. Όταν χαμηλώσουν οι φλόγες οι τολμηροί πηδούν από πάνω λέγοντας:  «Να καούν ψύλλ' και κοριοί»

στ) Καθαρή Δευτέρα. Μετά το πέταγμα του χαρταετού, κατά το μεσημέρι, αναπαριστούν έναν παραδοσιακό γάμο. Το γλέντι γίνεται στο δημοτικό σχολείο. Ο γαμπρός και η νύφη φοράνε παραδοσιακές στολές. Η νύφη πετάει τα τέσσερα μήλα στο σχήμα του σταυρού, τρώει λουκούμι και σέρνει το χορό.

Οι κάτοικοι τρώνε αυτά που έχει ετοιμάσει ο σύλλογος των γυναικών του χωριού, φασολάδα, λαγάνες, λουκούμια, ταραμοσαλάτες, χαλβά, ελιές. Χορεύουν παραδοσιακούς χορούς. Μοιράζονται και λαχεία που κληρώνονται την ίδια μέρα.

ζ) Το πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου  

Κάθε χρόνο στο παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου γίνεται πανηγύρι. Το πανηγύρι ξεκινάει από το βράδυ της προηγούμενης μέρας, αρχίζοντας με τον Εσπερινό. Έπειτα ακολουθεί ένα γλέντι, που περιέχει χορό, φαγητό, ποτό και συνεχίζεται ως αργά το βράδυ.

Την άλλη μέρα το πρωί γίνεται ξανά εκκλησιασμός και αφού τελειώσει η λειτουργία μοιράζονται λουκούμια, φρυγανιές και γάλα. Αμέσως μετά αρχίζει πρόγραμμα με παραδοσιακούς χορούς από το χορευτικό σύλλογο. Στη διάρκεια του προγράμματος μια κοπέλα που έχει εκλεγεί από πριν, ντύνεται Βασιλοπούλα κατά την παράδοση.

Αφού τελειώσει το πρόγραμμα ο κόσμος συγκεντρώνεται στο δρόμο, έξω από το παρεκκλήσι και ο ιερές ψέλνει. Στη συνέχεια ακολουθεί η αφήγηση του παρακάτω ποιήματος:

Η βασιλοπούλα συνοδεύεται στην εκκλησία από δύο κοπέλες που είναι ντυμένες παραδοσιακά και στέκονται δίπλα από τον ιερέα. Έπειτα έρχονται κάποια αγόρια κρατώντας δύο σπαγέτα, πέντε πασχαλιές, εικονίσματα και το τάνταλο που το χτυπούν ρυθμικά.

Στη συνέχεια ένα αγόρι ντυμένο Άγιος Γεώργιος, έρχεται με ένα άσπρο άλογο και κρατώντας ένα κοντάρι καρφώνει δύο φορές το κεφάλι του πάνινου, τοποθετημένου μπροστά από τη βασιλοπούλα δράκο. Μόλις τον σκοτώσει οι δύο κοπέλες λύνουν τα δεμένα χέρια της.

Μετά από αυτό η βασιλοπούλα πιάνει πρώτη χορό και με τον υπόλοιπο κόσμο για να γιορτάσουν την απελευθέρωση της και συγχρόνως την απελευθέρωση ολόκληρης της χώρας.  

Καθηγητές

Καλαθά Άννα

Παπαδοπούλου Ειρήνη

Μαθητές

Καρύδα Σούλα

Μπέκα Κατερίνα

Σάββα Μαρία

Κυριαζάκου Αλέκα

Καραγκιόζη Βαϊα

Προσαρμογή εργασίας:

Αθανασιάδης Αθανάσιος

athanasiadi@sch.gr