Η ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΔΑΡΝΑΚΑΣ


Γενικά
Το ζήτημα της προέλευσης και σημασίας της ονομασίας Δαρνάκας ή Νταρνάκας που αναφέρεται στους κατοίκους των χωριών που και σήμερα αποκαλούνται ως Δαρνακοχώρια (Άγιο Πνεύμα, Εμμανουήλ Παπά, Νέο Σούλι, Πεντάπολη, Χρυσό, της επαρχίας Σερρών), απασχόλησε παλιότερα και άλλους ερευνητές, οι οποίοι έδωσαν τις δικές τους ερμηνείες και τη δική τους βοήθεια στη λύση του ιστορικού αυτού αινίγματος.



Η επικράτεια των Δαρνακοχωρίων

Από τον καθηγητή της Ρωμαϊκής ιστορίας του Δημοκρίτειου πανεπιστημίου κ. Σασμάρη Δ. ως Δαρνακοχώρια ονομάζονται το 1971 τα χωριά Άγιο Πνεύμα (Βεζνίκο), Οινούσα (Δερβέσιανη), Νέο Σούλι (Σουμπάσκιοϊ), Πεντάπολις (Σαρμουσακλή), Χρυσό (Τοπόλιανη), Τούμπα, Εμμανουήλ Παππάς (Δοβίστα).¹
Παλιότερα στα Δαρνακοχώρια περιλαμβανόταν και τα χωριά έως το Ροδολίβος. «Απέ τις Φίλιπποι ίσαμε το Τσαϊλίκι ήταν η Φίλιππας. Απ΄ εκεί και πέρα ήταν η Δάρης, η βασιλιάς. Για τούτο και σήμερα ακόμη κείνοι που κάθουνταν κατά σε κείνα τα μέργια : Ροδολείβος, Ζέμαλτι, λέγουνταν Δαρνάκιδες κι όλο με το ‘’δάρι’’ μιλάνε».² Ακόμη δε και σήμερα μερικοί κάτοικοι των χωριών αυτών δηλώνουν ότι είναι Δαρνάκες (Δαφνούδι, Ροδολίβος).
Η σχολική σύμβουλος Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης νομού Σερρών, κ. Ψάρρη Σουλτάνα³ διαπιστώνει ομοιότητες στο λεξιλόγιο των Νταρνακοχωρίων και του Παγγαίου, κατά την μελέτη της για το έργο του Παπασυναδινού ⁴  που αφορά την περίοδο 1598 – 1642 και πλέον.
Ο καθηγητής Γκισδαβίδης Α ⁵ . αναφέρει : «πρέπει να σημειωθεί ότι εις τα χωριά του Παγγαίου το δάρι, οι παλιοί το λέγουν με την έννοιαν εδώ και με την έννοιαν τώρα… Ήκουσα μάλιστα εις την Νικήσιανην και Ροδολείβος γέρους οι οποίοι έλεγαν δάρι να έλθης, δάρι να πας ‘’τώρα να έλθης, τώρα να πας’’, εις διαφόρους φράσεις».
Επίσης ο Γκισδαβίδης A ⁶ , από το Pοδολίβος, αναφέρει πως : «όταν ήταν μαθητής του A' Γυμνασίου Σερρών, τον αποκαλούσαν και εκείνον Δαρνάκα».
Σήμερα η «επικράτεια» των Δαρνακοχωρίων έχει περιοριστεί στα πρώτα πέντε αναφερόμενα χωριά.



Παρουσίαση της ισχυρότερης άποψης

Θεωρούμε ότι η κυρίαρχη και πραγματική άποψη για την καθιέρωση της ονομασίας Δαρνάκες ή Νταρνάκες είναι αυτή που υποστηρίζει ότι αυτή προήλθε από την σύνθεση των λέξεων δάρι + νάκα. Οι λέξεις αυτές ήταν σε συχνή χρήση στους κατοίκους της περιοχής παλιότερα.
Η καθιέρωση χρήσεως της λέξης δάρι προήλθε, πιστεύουμε, σαν επακόλουθο των εκστρατειών των Περσών και ιδιαίτερα του Μεγαβάζου, στρατηγού του Δαρείου, ο οποίος εξετέλεσε την εντολή του Δαρείου, για τον εξανδραποδισμό των Σιροπαιόνων.
Αυτή η ερμηνεία συνάδει με την άποψη που λέει ότι το : «δάρι αρχικά ήταν επιφώνημα φόβου, που το χρησιμοποιούσαν οι γηγενείς όταν τους κατεδίωκαν οι στρατιώτες του Δαρείου» ⁷ . Και αυτή ήταν η ερμηνεία που έδιναν οι ίδιοι οι κάτοικοι των Δαρνακοχωρίων. Αρκετοί όμως ερευνητές παρασυρθέντες από διάφορες ομοηχίες, διατύπωσαν διαφορετικές εκδοχές.
Από τον Πενταπολίτη συγγραφέα Λιθαρή Χριστόδουλο ⁸ , πληροφορούμαστε ότι : «από το δάρι και απ’ το δωνάκας που θα πει εδώ, ακούγοντας οι έμποροι των Σερρών τους ονόμασαν δάρι – δώνακες και με το πέρασμα το χρόνου σιγά – σιγά το δαριδώνακες, έγινε χάρη συντομίας Δαρνάκες. Θυμάμαι πολύ καλά τη γιαγιά μου που πολλές φορές στην ομιλία της έβαζε ενδιάμεσα το δάρι. Αυτό συνήθιζε και η πεθερά μου που ήταν από το Άγιο Πνεύμα».
Ο ιερομόναχος Γαβριήλ Κουντιάδης ⁹ , καταγόμενος εκ του Νέου Σουλίου μας λέγει το 1925 ότι : «το Σουμπάσκιοϊ, το Βεζνίκον, η Δοβίστα, το Σαρμουσακλή και η Τοπόλιανη λέγονται "Δαρνακοχώρια" από το "δάρη" και από το "δουνάκα". Αι δύο αυταί λέξεις και σήμερον ακόμη συνηθίζονται να λέγονται από πολλούς των χωρικών τούτων και μάλιστα από τους γεροντότερους. Αντί του "τώρα" λέγεται εις το Σουμπάσκιοϊ το "δάρη". [Το "δάρη" γίνεται, κατ΄ εμέ, εκ του "ήδη ώρα", και κατά συγκοπήν ΄δη ΄ρα, και δωριστί ΄δάρη]. Και αντί του "εδώ" ή "εδώ να" λέγεται εις την Τοπόλιαν ιδίως το "εδωνάκα ή δουνάκα". "Δάρη" και "δουνάκα" = Δαρνάκα».
Τούτο μας βεβαιώνει και ο Ν. Βασικύρος ¹⁰  στις 6.8.1905 : «Τοιαύτα σημεία γυναικοκρατίας παρατηρούνται και εν τοις πέριξ των Σερρών Δαρνακοχωρίοις (εκ του πολύ συνηθιζομένου εν τοις χωρίοις εκείνοις δάρε και σημαίνοντος ή τώρα λ.χ. δάρε έρχομαι = τώρα έρχομαι ή καλέ ή φίλε λ.χ. που ρε δάρε = που καλέ;)».
Παρόμοια επίσης άποψη έχει και ο καθηγητής Ι. Τσικόπουλος το 1892 ¹¹  : «Προς Ανατολάς των Σερρών κείνται Ελληνόφωνοι κώμαι ¹² , ούτω κληθείσαι εκ του ονόματος των οικούντων, "Δαρνάκιδες". Θεωρείται πιθανόν ότι εδόθη αυτοίς το όνομα τούτο δια την συχνοτάτην χρήσιν της λέξεως δάρι = τώρα και 2) = βρε. Πόθεν η λέξις δάρι, άγνωστον».
Ο διευθυντής του Γυμνασίου Σερρών την περίοδο 1889 – 1891, Π. Παπαγεωργίου ¹³  σημειώνει : «Αξία μελέτης λόγω της τε προφοράς και του τονισμού και του τυπικού είναι και η νυν λαλουμένη γλώσσα εν Σέρραις και εν τοις χωρίοις, μάλιστα εν τοις πλησίον προς Ανατολήν κειμένοις : Βεζνίκω, Ντερβέσιανη, Ντοβίστα, Ζιλί, Σουμπάς – κιόϊ, Σαρμουσακλί και Τοπόλιανη τοις επιλεγομένοις ‘’Δαρνάκικα’’ ή ‘’Δαρνακοχώρια, ων οι κάτοικοι ‘’Δαρνάκηδες’’ έλαβον ίσως το όνομα εκ της εν τη ομιλία αυτών συχνής χρήσεως της λέξεως ‘’δάρι’’, σημαινούσης και το τώρα (νυν) και το βρε (du) και το αμέσως, και το ‘’νάκα’’ (όρα κατωτέρω) … νάκα, εδώ νάκα (δνάκα), εκεί νάκα».
Ακόμη η παλαιότερη αναφορά στο όνομα «Δαρνάκικα», γίνεται από τον Ιωάννη Πανταζίδη ¹⁴  το 1862 : «τοιαύτα φρονούντες ¹⁵  και προ της εκδόσεως του Φιλίστορος, ηρχίσαμεν ευθύς ως ήλθαμεν εις τας Σέρρας, να συλλέγωμεν λέξεις μακεδονικάς ουχί μετ΄ επιμελείας, αλλ΄ όπως η τύχη έφερεν αυτάς εις τας ακοάς ημών και μάλλον χάριν διατριβής ή προς ορισμένον τινά σκοπόν. Και συλλέξαντες ούτω ολίγας παραθέτωμεν αυτάς εν τας εξής μετά συντόμων τινών παρατηρήσεων. Ομολογούμεν όμως ότι ηδύνατο τις περιερχόμενος, ιδίως δε τα λεγόμενα Δαρνάκικα, να συλλέξη περισσοτέρας΄ διότι κατά την ομολογίαν πολλών εκεί απαντώσι μάλιστα παρά τοις γυναιξί λέξεις δύςληπτοι ¹⁶  εις τους κατοίκους της πόλεως, αλλ΄ εξ άπαντος Ελληνικαί, επειδή ούτε Βουλγαρικαί είναι, ούτε Τουρκικαί».
Η χρήση των λέξεων δάρι, νάκα ήταν σε χρήση από τους κατοίκους των Δαρνακοχωρίων έως και το 1970¹⁷ .



Περσικοί πόλεμοι

Τι είχε συμβεί και οι κάτοικοι των παραστρυμόνιων περιοχών έφεραν στη μνήμη τους το Δαρείο αδιάλειπτα επί τόσους αιώνες; Πολλά είχαν δεινοπαθήσει οι Σιριοπαίονες, οι Παιόπλαι και τα άλλα φύλα της παραστρυμόνιας περιοχής.
Οι επιθετικές διαθέσεις των Περσών εναντίον των Ελλήνων εκδηλώθηκαν για πρώτη φορά περί το 511 π.Χ. όταν ο Δαρείος αποτυχών στην εκστρατεία του κατά των Σκυθών, επέστρεψε και εγκατεστάθη στις Σάρδεις. Εκεί του παρουσιάσθηκαν δύο νέοι Σιριοπαίονες, ο Πύγρης και ο Μαντύης οι οποίοι «εθελόντες Παιόνων τυρρανεύειν…εποίησαν τοιόνδε, σκευάσαντες την αδελφεήν ως είχον άριστα επ΄ ύδωρ έπεμπον άγγος επί τη κεφαλή έχουσαν και εκ του βραχίονος ίππον επέλκουσαν και κλώθουσα λίνον». Όταν πληροφορήθηκε ο Δαρείος το συμβάν «Θωμάζων δε ο Δαρείος τα τε ήκουσα εκ των κατασκόπων και τα αυτός όρα», εκάλεσε τους δύο νέους με την αδελφή τους για να τους ρωτήσει από που είναι και εάν όλες οι γυναίκες της πατρίδας τους είναι τόσο εργατικές, όσο η αδελφή τους. «οι μεν και τούτο έφασαν προθύμως ούτω έχειν…ενταύτα Δαρείος γράφει γράμματα Μεγαβάζω, τον έλιπε εν τη Θρηίκη στρατηγόν, εντελλόμενος εξαναστήσαι εξ ηθέων Παίονας και παρ΄ εωυτόν αγαγείν και αυτους και τέκνα τε γυναίκας αυτών», μετά δε από ατυχή άμυνα των Σιριοπαιόνων, οι Πέρσες «εσπίπτουσι ες τας πόλιας αυτών, εούσας ανδρών ερήμους…ούτω δη των Παιόνων Σιριοπαίονες τε και Παιόπλαι και οι μέχρι της Πρασιάδος λίμνης εξ ηθέων εξαναστάντες ήγοντο ες την Ασίην. Οι δε περί το Πάγγαιον όρος [και Δόβηρας και Αγριάνας και Οδομάντους] και αυτην την λίμνην Πρασιάδα ουκ εχειρώθησαν αρχήν υπό Μεγαβάζω». Οι εξανδραποδισθέντες Σιριοπαίονες εγκατεστάθησαν στην περιοχή της Φρυγίας, όπου παρέμειναν επί δεκαπενταετία. Με την ευκαιρία της Ιωνικής επανάστασης το 500 π. Χ. οι Σιριοπαίονες δραπέτευσαν και μετά από περιπέτειες επέστρεψαν στην πατρίδα τους. Εν τω μεταξύ είχαν διεισδύσει στην πεδιάδα των Σερρών οι Οδόμαντες. Στη συνέχεια αποκαλείται η Σίρις, Σίρις η Οδομαντική ¹⁸ . 
Για δεύτερη φορά επετέθησαν οι Πέρσες εναντίον της Ελλάδος. Τα στρατεύματα των Περσών, υπό τον γαμβρό του Ξέρξου, στρατηγό Μαρδόνιο, το 492 π.Χ. έφτασαν έως την Πέλλα. Η εκστρατεία του Μαρδόνιου σταμάτησε κυρίως λόγω βύθισης του στόλου του, εξαιτίας σφοδρής θαλασσοταραχής στη χερσόνησο του Άθω ¹⁹ . Φυσικά ως κατακτητές θα έπραξαν όλα εκείνα που συμπορεύονται με τον πόλεμο. Έτσι οι κάτοικοι των Σερρών υπέστησαν άλλη μια φορά τα δεινά των πολεμικών επιδιώξεων των Περσών.
Μα οι Πέρσες δεν ησύχασαν, παρ΄ όλες τις αποτυχίες τους κατά των Ελλήνων. Νέα επίθεση κατά των Ελλήνων το 490 π.Χ., με στρατηγούς τον Δάτη και τον Αρταφέρνη, από θαλάσσης αυτή τη φορά, αποτυγχάνει και πάλι. Οι Πέρσες νικήθηκαν στον Μαραθώνα. 
«Εν τω μεταξύ ο Δαρείος είχε πεθάνει και τον διαδέχτηκε ο γιός του ο Ξέρξης. Αυτός οργάνωσε μια τεράστια εκστρατεία, με ένα εκατομμύριο στρατό και ναυτικό. Όταν πέρασε από την Αμφίπολη θυσίασε στους θεούς του εννέα νέους και εννέα νέες, ντόπιους, τους οποίους κατά τα Περσικά έθιμα, έθαψε ζωντανούς ²⁰ . Και αυτός όμως ηττήθηκε (Θερμοπύλες – Σαλαμίνα, 480 π.Χ.) και εγκατέλειψε την Ελλάδα ταπεινωμένος. Άφησε στην Ελλάδα 400.000 στρατό περίπου με αρχηγό το Μαρδόνιο, οι οποίοι διαχείμασαν στη Θεσσαλία και το επόμενο έτος (479 π.Χ.) συντρίφτηκαν στη μάχη των Πλαταιών, όπου σκοτώθηκε και ο Μαρδόνιος» ²¹ . «Τα υπολείμματα του Περσικού στρατού υποχώρησαν δια ξηράς, υπό τον στρατηγό Αρτάβαζο» ²² . 
«Μόλις απαλλάχτηκε η χώρα από τον Περσικό ζυγό…οι Αθηναίοι εκστράτευσαν επικεφαλής των συμμαχικών δυνάμεων και κατέλαβαν την Ηιώνα στις εκβολές του Στρυμόνα το 476 π.Χ. και θανάτωσαν όλο τον άρρενα πληθυσμό, εξανδραπόδισαν τις γυναίκες και τα παιδιά της Ηιόνος και τέλος κατέλαβαν όσα εδάφη μπορούσαν να διατηρήσουν. Οι Μακεδόνες και οι Θράκες με επικεφαλής τους Ηδωνούς και οι Αθηναίοι με τους συμμάχους τους ήρθαν σε σύγκρουση το 465 π.Χ.» ²³  … πόλεμοι, ατελείωτοι πόλεμοι, γιατί;
Όλοι αυτοί οι πόλεμοι των Περσών κατά της Ελλάδος, οι εξανδραποδισμοί και οι δηώσεις που επέφεραν τα Περσικά στρατεύματα στους Σιριοπαίονες κ.λ.π. δεν ήταν δυνατόν να μην χαραχτούν στη μνήμη τους και κατέληξε η λέξη Δαρείος να είναι συνώνυμη του τώρα, αμέσως.
Μέσα από μια διαδρομή 2.500 χρόνων ενσταλάχθηκε στη μνήμη των κατοίκων : άκουσες δάρι (Δαρείο); σήκω φύγε γρήγορα να κρυφτείς. Στη συνέχεια όμως, το δάρι χρησιμοποιείτο για να δηλώσει οτιδήποτε αφορούσε τις έννοιες : τώρα, γρήγορα, αμέσως. 



Οι άλλες απόψεις

Διάφοροι ερευνητές διατύπωσαν διαφορετικές ερμηνείες στηριζόμενοι σε ομόηχες ή ομοιάζουσες λέξεις.
Έτσι συλλέξαμε τις παρακάτω απόψεις : 
Ο καθηγητής ιστορίας και εθνολογίας του Δημοκρίτειου πανεπιστημίου κ. Σαμσάρης Δ. ²⁴ , αναρωτιέται σχετικά : «Πόθεν όμως οι λέξεις «δάρι» και «νάκα»; Υπάρχει σχέσις τούτων προς την Τουρκικήν dar (=οίκος, κατοικία) και nakkas (ελαιογράφος); Άγνωστον.
Ο κ. Σαμσάρης Δ. ²⁵  διατυπώνει και άλλη πρόταση : «εάν λάβωμεν υπόψιν μας το γεγονός ότι οι Δαρνάκες διέσωσαν λέξεις τινές ακριβώς αρχαίες, δεν θα ήτο υπερβολή να αναζητήσωμεν εις το όνομα αυτών τα ίχνη των αρχαίων Δερρώνων ή Δερραναίων…Ο δε Σβορώνος παραδέχεται, ένθ΄ αν., παραδέχεται ότι οι Δερσαίοι του Ηροδότου είναι παραφθορά του αρχαίου ονόματος Δερρωναίοι ή Δερναίοι ήσαν Θρακικόν έθνος και κατώκουν κατά τον Θουκυδίδη (II, 110,3) πέραν του Στρυμόνος, προς βορέαν Θράξ. Ο Σβορώνος ένθ΄ αν., εντοπίζει τους Δέρρωνας εις την περιοχήν της λίμνης Δοϊράνης, εις το όνομα της οποίας αναγνωρίζει τα ίχνη του ονόματος της χώρας των Δερρωναίων. Αλλά και αν ακόμη είναι σωστή η υπόθεσις του Σβορώνου, δεν θα πρέπει να αγνοηθεί το γεγονός ότι δεν δύναται να καθορισθεί με στεγανά γεωγραφικά όρια το λίκνο των αρχαίων εθνών, ούτε να αποκλεισθεί ο παράγων των επιμειξιών και μετακινήσεων».
Αργότερα (1976) ο κ. Σαμσάρης Δ. ²⁶  επαναλαμβάνει την ίδια άποψη : «ας προστεθή και η υποψία μήπως η ονομασία Δαρνάκηδες, που φέρουν οι κάτοικοι του σημ. χωριού Αγ. Πνεύματος διέσωσε ανάμνηση της αρχαίας φυλής των Δερρώνων (ή Δερραίων)».
Την ίδια άποψη αναφέρει και ο Κ. Δούφλιας ²⁷  το 1973 : «Η πιο σωστή γνώμη είναι πως προήλθε απ΄ το αρχαίο βασίλειο των Δερρώνων Δερραναίων ή Δερραίων ή Δερσαίων. Για τους Δέρρωνες γράφει ορισμένα ο πατέρας της ιστορίας μας ο Ηρόδοτος. Κατά δε τον Στέφανο Βυζάντιο κατοικούσαν πέρα από τον Στρυμόνα».
Ο μεν κ. Σαμσάρης αναφέρει αυτή την άποψη ως υποψία, ο δε κ. Δούφλιας ως βεβαιότητα (σωστή γνώμη). Kαι οι δύο δεν θεμελιώνουν την εκτεθείσα άποψη τους.
Ο κ Λιάκος Σ. ²⁸  οδηγείται στο συμπέρασμα ότι : «η ονομασία "Δαρνάκηδες" έχει Καρικήν την προέλευσι και σημαίνει "περιτετμημένοι", γιατί στο τμήμα αυτό της Μακεδονικής χώρας "Οδομαντικής" όπου τα σημερινά Δαρνακοχώρια εγκατεστάθησαν Κάρες, ήτοι κάτοικοι της Μικρασιατικής Καρίας που είχαν την συνήθειαν του περιτέμνεσθαι». Δεν αναφέρεται όμως στις ιστορικές πηγές μετοικεσία της Καρικής φυλής στο νομό Σερρών.
Από τους Πενταπολίτες Γουρούβα Νικόλαο και Τζιάρα Μιχάλη ειπώθηκε ότι : «το όνομα το έλαβαν γιατί ήταν ανοιχτοχέρηδες, γενναιόδωροι, χουβαρδάδες. Η Τούρκικη λέξη Ντερνέκ σημαίνει ανοιχτοχέρης». ²⁹ 

«Είναι άραγε παραφθορά της λέξεως "ντιρελμέκ" που σημαίνει ζωηρός»; ³⁰ 

Άλλοι υποστηρίζουν τη γνώμη ότι οι Δαρνάκες είναι απόγονοι των αρχαίων κατοίκων της Δαρδανίας, αρχαίας χώρας κειμένης ανατολικά του Ελλησπόντου. Από εκεί καταδιωχθέντες ήλθαν και εγκατεστάθησαν στα σημερινά Δαρνακοχώρια. ³¹ 
Η προηγούμενη άποψη προφανώς βασίζεται στην αναφορά της εγκυκλοπαίδειας Ελευθερουδάκη που αναφέρει ότι : «οι Δαρνάκες προέρχονται από τους Δάρδανες, μια φυλή που κατοίκησε στα παλιά χρόνια στην περιοχή των Σερρών. Οι Δάρδανες ήτανε λαός που ήρθε και εγκαταστάθηκε στο λεκανοπέδιο των Σερρών από την περιοχή του Αξιού ποταμού. Μερικοί λένε πως οι Δάρδανες ήταν μικρασιατικός λαός που ταυτίζεται με τους Τρώες κι ήρθαν στη γη των Σερρών από ‘κει». ³² 
Σχετικά με αυτή την άποψη έχουμε να παρατηρήσουμε ότι εκτός από την αναφορά της εγκυκλοπαίδειας ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗ, δεν βρήκαμε πουθενά αλλού κάτι σχετικό. Οι Δάρδανοι κατοικούσαν στην περιοχή που αντιστοιχεί περίπου στο σημερινό κράτος των Σκοπίων. Όπως βεβαιώνεται από τον N. G. L. Hammond  ³³ , η περιοχή των Δαρδάνων : «έφτανε ως τις Μακεδονικές φυλές και τις φυλές των Παιόνων προς τα νότια. Αυτό δικαιολογεί την επέκταση της περιοχής των Δαρδανίων ως τις δυτικές πηγές του Αξιού, δηλαδή ως την περιοχή του Τέτοβο…Αλλά αυτή η εξάπλωση αφορά την περίοδο από τον έβδομο ως τον πέμπτο αιώνα π.Χ. στους Ελληνιστικούς χρόνους οι Δαρδάνιοι είχαν αποσυρθεί από την περιοχή του Λευκού Δρίλωνα. Γιατί στο μεταξύ οι Αρδιαίοι είχαν απλωθεί ως τη Σκόδρα και έλεγχαν τις περιοχές του Λευκού και Μέλανα Δρίνου/Δρίλωνα».
Σχετικά με την άποψη που εκφράστηκε, ότι : «το όνομα Δαρνάκας σχετίζεται με τον Πέρση βασιλιά Δαρείο, ο οποίος όταν εκστράτευσε για την κατάκτηση της Ελλάδας (480 π.Χ.), άφησε τους τραυματίες και αρρώστους στρατιώτες στη γη των Σερρών. Και ότι τάχα είναι απόγονοι εκείνων των Περσών» ³⁴ . Θεωρούμε ότι είναι αδύνατον εκείνοι οι τραυματίες και άρρωστοι στρατιώτες του Δαρείου να μπόρεσαν να επιβιώσουν εξαιτίας των τραυμάτων και των ασθενειών τους, αλλά κυριότερα, μέσα σε ένα εχθρικό γι’ αυτούς περιβάλλον.
Πιθανή προέλευση από τις Λατινικές λέξεις da riva, που σημαίνουν : από το χείλος, από την άκρη του ποταμού, από την ακτή, παραποτάμιος, παραθαλάσσιος. Μνημονεύεται από τον Χρυσόστομο Βαρσάμη ³⁵  ότι σύμφωνα με αυτά που άκουσε από τον πατέρα του, ότι περί το 1925 ήρθε στην Πεντάπολη ένας καθηγητής ο οποίος γνώριζε μερικά ιστορικά στοιχεία της Πεντάπολης. Έλεγε λοιπόν ότι πριν από 700 χρόνια, Ενετοί εξόριστοι ή φυγάδες ήρθαν στην Πεντάπολη, βρήκαν κατάλληλο το μέρος και έμειναν εκεί, στην περιοχή Κήποι. Στην περιοχή της Πεντάπολης και κύρια στις τοποθεσίες Αι - Βλάσης, Αι - Γιώργης, Κήποι, υπήρχαν πολλά επιφανειακά νερά, αλλά και σε βάθος ενός δύο μέτρων, έβγαινε καθαρό πηγαδίσιο νερό. Ίσως από αυτούς να προήλθε το όνομα Δαρνάκες. Πιθανό έτος άφιξης των Ενετών στην Πεντάπολη να ήταν το 1430. Η Θεσσαλονίκη είχε παραδοθεί για λόγους στρατηγικής σκοπιμότητας στους Ενετούς κατά τα έτη 1423-1430, από τον Μανουήλ τον Β!. Στα τέλη Μαρτίου του 1430 ο Μουράτ Β! εξαπέλυσε γενική επίθεση εναντίον της Θεσσαλονίκης. Οι Βενετοί αρνήθηκαν κάθε πρόταση για συνθηκολόγηση και υπέστησαν βαριές απώλειες. Η Θεσσαλονίκη λεηλατήθηκε και οι κατακτητές της άρπαξαν τους κατοίκους της σκλάβους ³⁶ . Ίσως κάποιοι από αυτούς, προκειμένου να γλυτώσουν, κατευθύνθηκαν προς την περιοχή μας και τελικά εγκαταστάθηκαν σ’ αυτή. Στην κατοχή της οικογένειας του κτηνιάτρου Βαρσάμη Αθανασίου του Χρυσοστόμου υπήρχε Βενετσιάνικος χρυσός, η δε μνήμη της οικογενείας του, την φέρει ως από τις παλιότερες της Πενταπόλεως ³⁷ 
Ο κ. Καργάκος Σ., μετά από σχετική επιστολή - ερώτηση του Πενταπολίτη εκδότη Αραμπατζή Δ.  ³⁸  διατυπώνει την άποψη πως : «η ονομασία Νταρνακοχώρια προέρχεται από τη Τουρκική λέξη Dar, που σημαίνει στενός. Πραγματικά τα Νταρνακοχώρια βρίσκονται σε στενή διάβαση. Πρέπει στο παρελθόν να ήταν Ντερβένι».
Απαντώντας στον κ. Καργάκο Σ., ο Σερραίος συγγραφέας κ. Βουρουτζίδης Χ.  ³⁹  : «η άποψη του κ. Καργάκου πως η ονομασία "Νταρνάκας" προέρχεται από τη λέξη ‘’ντερβένι’’ (χώρος στενός και υποχρεωτικό πέρασμα όπου λειτουργούσε και ιδιότυπος σταθμός ελέγχου κατά την Τουρκοκρατίας) είναι προφανώς λανθασμένη, ως η τοπογραφία της περιοχής βεβαιώνει».
Η άποψη του ιερομόναχου Κουντιάδη Γ. ⁴⁰  ότι η λέξη δάρι είναι Δωρική και η γνώμη του καθηγητού Παπακυριάκου Κ. ότι το γλωσσικό ιδίωμα της περιοχής των Δαρνακοχωρίων : «φανερώνει την αρχαιότητα και τη γνησιότητα της Ελληνικής αυτής φυλής που κατοίκησε από τους αρχαιοτάτους χρόνους στον τόπο αυτό και διατήρησε έστω και παραφθαρμένη την αρχαία Ελληνική Δωρική γλώσσα» ⁴¹  και συνεπώς οι κάτοικοι των Δαρνακοχωρίων ανήκουν στο Δωρικό φύλο είναι λανθασμένη, διότι οι κάτοικοι της πεδιάδας των Σερρών ήταν Παίονες που περηφανευόταν πως ήταν άποικοι των Τευκρών από την Τροία και μετά την απομάκρυνση τους από τον Μέγαβαζο ήρθε στην περιοχή το Θρακικό φύλο των Οδομάντων. «Είη δε Παιονίη επί τω Στρυμόνι ποταμώ πεπολισμένη, ο δε Στρυμών ου πρόσω του Ελλησπόντου, είησαν δε Τεύκρων των εκ Τροίας άποικοι» ⁴² .
Από τον δημοσιογράφο Κάρτσιο Β ⁴³ . αναφέρονται και οι απόψεις : Α) οι Δαρνάκες είναι απόγονοι ενός μυθικού ήρωα θεϊκής καταγωγής του "Δάρνακα" που υπήρξε γενάρχης μιας αρχαίας φυλής δωρικής καταγωγής, ερμηνεία που δέχεται κι ο καθηγητής Ι. Κακριδής. Β) Η λέξη Δάρνακες προέρχεται από την αρχαία λέξη "λάρνακες", που σημαίνει θεματοφύλακες κειμηλίων, ιδιότητα που μπορεί θαυμάσια ν΄ αποδοθεί στις αρχαίες φυλές (Παίονες, Αγριάνες, κ.α.), ότι ήταν φύλακες - ακρίτες του ελληνισμού. Δηλαδή από το "Λάρνακες" να προέκυψε το "Δάρνακες" (λάρνακα - θήκη αγίων λειψάνων, κιβώτιο προς εναπόθεση πολυτίμων πραγμάτων ή με άλλη σημασία νεκροθήκη, φέρετρο).
Τέλος ν΄ αναφέρουμε ότι ο Στράβων περιγράφοντας τη νότιο Θράκη, γράφει : «Τοις Έλλησι όρη … Θράκη, Αίμου, Ροδόπη, Δούνακα» ⁴⁴ .

Δάρι

Απομένει να δούμε ποια είναι η σημασία αυτών των λέξεων, τι δήλωναν παλιότερα και τι δήλωναν τα νεώτερα χρόνια. Το άγνωστον, όπως δηλώνουν οι κ. κ. Ι. Τσικόπουλος και Σαμσάρης Δ., η άγνοια για την προέλευση κατά τον κ. Παπακυριάκο Κ.
Την λύση στο αίνιγμα για την προέλευση των λέξεων αυτών και τις κατευθυντήριες οδηγίες για την περαιτέρω διερεύνηση του θέματος, μας έδωσε ο γλωσσολόγος κ. Αλεξιάδης Πέτρος.
«Ελληνική λέξη δάρι δεν υπάρχει από τα Ομηρικά χρόνια μέχρι σήμερα. Η κοντινότερη είναι από την Περσική γλώσσα και είναι η λέξη δάρα και εξ αυτής η εξελληνισμένη Δαρείος = βασιλιάς, ισχυρός» ⁴⁵ . «Περσική γραφή και εκφορά = Ντάρα». ⁴⁶  «Δαρείος = όνομα βασιλέων των Μήδων και των Περσών. Εξελληνισθέν εκ του αρχαίου Περσικού ονόματος Δάρα ή Ντάρα - υαβούς, το οποίο κατά τους Ανατολιστάς εσήμαινε ο κρατών» ⁴⁷  καθώς και «περσιστί» κατά τον Bouillet M. ως «Δαράγιαβους» ⁴⁸ .
Φαίνεται ότι όταν ήρθε στην περιοχή των Σερρών τα στρατεύματα του Δαρείου και άρχισαν τις πολεμικές ενέργειες, οι κάτοικοι πληροφορούμενοι το μέγεθος των στρατευμάτων του και των θηριωδιών τους, όταν άκουγαν το όνομα Δαρείος έτρεχαν να κρυφτούν πανικόβλητοι (στη βάλτα της λίμνης Αχινού ή στο βουνό υποθέτουμε - Μενοίκιο), φωνάζοντας ο ένας στον άλλον «δάρι - δάρι». Είχαν άλλωστε κάθε λόγο να το κάνουν, αφού όπως μας βεβαιώνει ο Ηρόδοτος, οι Πέρσες «εσπίπτουσι ες τας πόλιας αυτών…εούσας ανδρών ερήμους…ούτω δη των Παιόνων Σιριοπαίονες τε και Παιόπλαι και οι μέχρι της Πρασιάδος λίμνης εξ ηθέων εξαναστάντες ήγοντο ες την Ασίην» ⁴⁹ . 
Το ότι η λέξη Δαρνάκας προήλθε από τη λέξη ‘’Δάρι – Δάρι’’, υποστηρίχθηκε και σε Βαλκανικό ⁵⁰  γλωσσολογικό συνέδριο στη Θεσσαλονίκη πριν 27 χρόνια ⁵¹ . Φαίνεται όμως ότι δεν έπεισε πλήρως τους παρισταμένους, αν και θεωρήθηκε η επικρατέστερη ⁵² (κατά το χάμω = χαμουτζής, δάρι + δουνάκα = δαρνάκας).
Ο κ. Ανδριώτης Ν. ⁵³  καταγράφει την λέξη δάρι και τον τύπο της εδάρε ως επιρρήματα και με την έννοια του τώρα.
Έτσι με τον καιρό όταν λέγανε δάρι, πέρασε στην έννοια αυτής της λέξης το γρήγορα, αμέσως, τώρα. Δηλαδή άκουσες Δαρείο, σήκω και φύγε γρήγορα ή γρήγορα ή αμέσως ή τώρα. Μάλιστα οι Πενταπολίτες για να αποδώσουν καλύτερα την έννοια του τώρα και αστειευόμενοι έλεγαν μέσα στις φράσεις τους : "τώρα, ίσα, αμέσως". Το νόημα αυτών των λέξεων συμπυκνώνει η λέξη δάρι.

Νάκα

Για την λέξη νάκα στην παράδοση των Δαρνακοχωρίων βρήκαμε να έχει μόνον τη σημασία εδώ, εδώ να. Ανατρέχοντας όμως στα λεξικά βρήκαμε ότι η λέξη αυτή, τα παλιότερα χρόνια σήμαινε την προβιά ⁵⁴ . Έτσι βρήκαμε και παραθέτουμε τις ερμηνείες αλλά και κάθε πληροφορία, που δίνουν διάφορα λεξικά, για τη λέξη νάκα : 

Νάκα = Ελληνική λέξη νάκα, αν την θεωρήσουμε Δωρικό τύπο υπάρχει ⁵⁵ . Ο λεξικογράφος Ησύχιος ο Αλεξανδρεύς ⁵⁶ παραθέτει τις παρακάτω τρεις ερμηνείες : 

Νάκεσι = δέρμασι προβάτων, τάπησι και νάκη ομοίως[⁵⁷].

Νάκος = (Theocr. V 2) κώδιον, αίγειον δέρμα μετά τριχών ⁵⁸ .

Νακύ(δ)ριον = δέρμα ⁵⁹ . 

Από τον Σταματάκο Ι. λαμβάνουμε τα εξής στοιχεία : 

Νάκη = παν δέρμα δασύμαλλον, αιγός, προβάτου, ‘’της αρκούδας ⁶⁰ ’’, λατ. Vellus. Ετυμ. : νάκη και νάκος. Πρβλ. Ησυχ. “νακύδριον, δέρμα”, κατω-νάκη (ένδυμα δούλου), αρ–νακίς < * αρνο-νακίς) : Παλ – πρωσ. Nognan (δέρμα) (<*noknan < ιαπ. * naq-no), αγγλ – σαξ. Noesc (δέρμα) (<germ. * naska - * ή nasko-, ιαπ. Naq–s–ko) ⁶¹ .

Από άλλα λεξικά λήφθηκαν οι εξής ερμηνείες και αναφορές : 

Νάκα ⁶²  = δερμάτινη κούνια βρεφών.

Νάκα ⁶³  (η) δημ. Α. νιάκα βλ. λ. είδος φορητού λίκνου εξ αιγείου δέρματος φέροντος κατά μήκος δύο ραβδίσκους εφ ών προσδείται.



Νιάκα ⁶⁴  = (η) δημ. ά. νάκα βλ. λ. : ΜΜ ρίχνω τη νιάκα στα πλευρά, βάνω το δρόμο στα μπροστά να πάω στων ανθρώπωνε.

Νάκη ⁶⁵  (η) δασύμαλλον δέρμα και ιδιαίτερα αιγός, προβιά : Οδύσσεια Ξ 530 αν δε νάκην ελετ΄ αιγός, ομοίως και προβάτου : Λυκόφρονος ⁶⁶ 1310 κλέψοντας νάκην, Παυσανίας ο Περιηγητής (180 μ.χ.) 4,113 περιεβέβληντο αιγών νάκας και προβάτων. 

Αρνί ⁶⁷  = ο αμνός μέχρι της ενηλικιώσεως του και της αλλαξιάς του λέγεται γενικώς αρνί.

Αρνιάκο ⁶⁸ = ούτω λέγεται το δέρμα του αρνίου, το άλλως λεγόμενο αρνιοτόμαρο (ή αρνακίς λογιώτερον), προβεία δε λέγεται η προβατεία δορά. Λέγεται η παροιμία : «περισσότερα αρνιακά παρά προβειές (κριαροτόμαρα), δηλούσα οικτιρμόν δια την αδικίαν να σφάζωνται (να χάνονται) περισσότεραι νεαραί υπάρξεις με μέλλον παρά γέρικαι, άχρηστοι.

Αρνιότομαρο ⁶⁹ = το άλλως ονομαζόμενον αρνιακό ή αρνιοτόμαρο, η δορά το αρνιού, η οποία χρησιμοποιείται υπό του λαού προς σύρραψιν εσθήτων και προσκεφαλαίων ή στρωσιμάτων, καταλλήλως δε ραπτόμενη χρησιμοποιείται και ως τυροτούλουμο και ως ταγάρι.

Παράγωγες λέξεις εκ του νάκα : 

Νάκκος & νάκος = η νάκη, το δέρας (το πάγχρυσον νάκος του κριού, Ηροδ. 2.42, το δε νάκος χαμαί θέμενος, Πολυδ. 7.68).

Νακοδαίμων = ο νακοδέψης (επί ελοιδωρείτο τι αυτώ και κακοδαίμων έφη, νακοδαίμων έφη, Αθήν. 8.352Β).

Νακοκλέψ = ο κλέπτων νάκη.

Νάκολον = το ακάθαρτον.

Νακοτάπης = τάπης μαλακός ως νάκη, φλοκάτη (τάπης μαλλωτός ως νάκος, φλοκκωτή, ΚΠορφ. Έκθ. 53(=76) λαβούσα μέτρα…η γυνή ειργάσατο και απέστειλε νακοτάπητας). 

Νακοτίλτης = αυτός που μαδά τη νάκη (Ησ. ‘’νακοτίλται, οι κείροντες τα πρόβατα’’, Ψελλ. Π. Δουκάγγ. ‘’κουρείς, οι των προβάτων δε νακοτίλται καλούνται’’ : Φιλήμ. /4).

Νακτός = ο συμπυκνωμένος, ο πυκνός.

Νακύριον = υποκοριστικό του νάκος ⁷⁰ .



Πως όμως επήλθε αυτή η σημασιολογική μεταλλαγή ⁷¹  ή καλύτερα μετωνυμική χρήση ⁷²  και μετανάλυση ⁷³  και η λέξη νάκα κατέληξε από προβιά να σημαίνει εδώ, εδώ να; Προφανώς η μεταλλαγή αυτή επήλθε λόγω της καθημερινής χρήσης της λέξης νάκα. Έτσι όταν κάποιος επισκέπτης ερχόταν σε σπίτι Δαρνακοχωρίτη του έλεγαν να καθίσει. Που όμως να καθίσει > εδώ στη νάκα = εδώ στην προβιά. Με τον καιρό ξεχάστηκε η σημασία της προβιάς και έμεινε η σημασία του νάκα = εδώ. Στην περιοχή των Δαρνακοχωρίων, σε συχνή χρήση βρισκόταν οι φράσεις «δουνάκα ή εδώ νάκα».




Ομόηχες λέξεις


Οι παρακάτω παρατιθέμενες λέξεις καταγράφονται λόγω της ομοηχίας που παρουσιάζουν με την λέξη δάρι. Θεωρούμε ότι καμία άλλη σχέση δεν έχουν με την λέξη δάρι που μας απασχόλησε. 

Δάρης ο Φρυξ = όνομα Τρωός ιερέως του Ηφαίστου φονευθέντος υπό του Διομήδους κατά την “Ιλιάδα”. Εις τον Δάρην αποδίδεται συγγραφή εις την Ελληνικήν περί του Τρωϊκού πολέμου. Στην πραγματικότητα το έργον είναι μεταγενέστερον (πιθανώς του 5ου αιώνος) ⁷⁴ . 

Δάρειρ = Ησ. «το από του μεγάλου δακτύλου επί το μικρόν διάστημα», σπιθαμή, πρβλ. δάριν⁷⁵ .

Δάριν Ησ. Σπιθαμήν, Αρκάδες ⁷⁶ .

Δάρης = Τρως αθλητής, περί ου γίνεται λόγος εις το Ε! βιβλίον της Αινειάδος. ⁷⁷ 





Εκφράσεις – προτάσεις με τις λέξεις δάρι – ντάρι – ντάρα – νάκα – δουνάκα – δουνά.

Στην τοπική διάλεκτο η λέξη δάρι χρησιμοποιήθηκε με την έννοια του τώρα, αμέσως γρήγορα. Στο κείμενο που ακολουθεί, καταγράφονται οι λέξεις - εκφράσεις με την ορθογραφία των πρωτοτύπων κειμένων. Έτσι οι ανωτέρω λέξεις χρησιμοποιήθηκαν σε εκφράσεις, όπως : 

Τα έκανε ντάρα - μαντάρα = τα διέλυσε, τα σκόρπισε (τα έκανε όπως ο Δαρείος)  ⁷⁸ .

Τσ έκαναν σκύλοι τσ χασλαμάδις, ντάρα μαντάρα = τα έκαναν οι σκύλοι τα φυτώρια του καπνού, χάλια μα πολύ χάλια.

Δάρι δουνάκας = κάθησε αμέσως εδώ. 

Δάρι μαρί = τώρα καλέ. 

Ντάρα ντάρα ντάρα ντάρα = χρησιμοποιείται και όταν θέλουμε να δείξουμε ότι κάποιος μιλάει πολύ γρήγορα. Τότε λέμε ότι αυτός ντάρα – ντάρα μιλάει. Έτσι λένε οι ντόπιοι κάτοικοι.

Νταρντάρα = αυτός που μιλάει γρήγορα και συνέχεια. Σα νταρντάρα πα(γ)έν(ει)ς. Επαναλαμβάνεται η λέξη και το σύμπλοκο της αποτέλεσε μια νέα λέξη (νταρντάρα).

Ντάρα μαντάρα γίνκαν = εξαφανίστηκαν ⁷⁹ .

Γίνκαν ντάρα ντουμάν(ι) ⁸⁰  = εξαφανίστηκαν. Θα μπορούσε και να αποδοθεί και ως του Δαρείου ο συρφετός, η σκόνη, θυμίζοντας το τεράστιο στράτευμα του Δαρείου πέρασε από τη περιοχή και την εξαφάνιση (εξανδραποδισμό) του πληθυσμού που επέφερε.

Δαράκαζουμ = αλίμονο ⁸¹ .

Τι γυρεύς δω ντάρι μαρί Παναή ⁸²  = τι γυρεύεις εδώ τώρα μαρί Παναή.

Άρει ντάρι ⁸³  τιά κάν θειάκα ⁸⁴ ; = καλέ, τώρα τι θα κάνει η θεία;

Δάρι – δάρι δα δουνάκα να στα πούμε κυρά θειάκα ⁸⁵  = τώρα, τώρα εδώ να, να στα πούμε κυρά θεία.

Κι γιάλα δάρι στου χουριό

για έλα στου Βισνίκου

δάρι νάρθεις – δάρι να πας

να δης χρονιάρα μέρα ⁸⁶ .

Δάρι – δάρι να παένς

δάρι δάρι για ναρθεις

εδωνάκα να βρεθείς

για να δεις και να χαρείς ⁸⁷ .

Νάκα – νάκα να δουνάκα

να παένς στην αγορά

να μας φέρ΄ πουλά καλούδια

να γιουμίσης τουν ντουρβά ⁸⁸ .

Άϊντι νοικοκύρη μ΄ δάρι, να χαλάσου μ΄ του ντουβάρι ⁸⁹ . 

Αρή Φρουσύν΄ τι φκειάν΄ σ΄ δουνά ⁹⁰ ; = καλέ Φροσύνη, τι κάνεις εδώ να ⁹¹ .

Εγώ τώρα δάρι δε πάω ⁹²  =εγώ τώρα τώρα δεν πάω.

Έλα δάρι δωνάκας να κάτσωμε ⁹³  = έλα τώρα εδώ να κάτσουμε.

Τι γυρεύεις δάρι δωνάκας; ⁹⁴  = τι γυρεύεις τώρα εδώ;

Ήρταν δάρι κ΄ έφκαν ⁹⁵  = ήρθαν τώρα κι έφυγαν.

Ντος δάρι ντός ⁹⁶  = χτύπα τώρα χτύπα.

Εγώ δάρι σ΄ αγαπώ ⁹⁷  = εγώ τώρα σ΄ αγαπώ.

Έφαγε έναν νταραμώ = έφαγε μια κατσάδα ⁹⁸ .

Δάρι δουνάκα = τώρα εδώ να ⁹⁹ .

Γιάλα δουνάκας = έλα εδώ ¹⁰⁰ .





Η απόπλυση


«Η πρώτη δεκαετία μετά την απελευθέρωση, ήταν περίοδος ζύμωσις»¹⁰¹… «χρειάστηκε δεύτερη δεκαετία για να γίνη ‘’απόπλυση’’ και να παραμείνη η σημερινή ομιλία»¹⁰².
«Η κάθε περιοχή είχε τη δική της γλωσσική έκφρασι και κάθε πόλι τους ιδιοματισμούς της. Αυτό συνέβαινε και στην περίπτωσι αυτή. Τότε ‘’στας Σέρρας’’ η συνοικία μιλούσε ‘’τη γλώσσα της’’ και η ‘’πόλις’’, ‘’το κέντρο’’, προσπαθούσε να την διαμορφώση στο καλύτερο. Η αλληλεπίδραση και η αλληλοαποδοχή δημιούργησαν το γλωσσολογικό Σερραϊκό ιδίωμα που βασίλεψε στην δεκαετία του 1920»¹⁰³.
«Το σχολείο απετέλεσε το θεμέλιο και το φίλτρο για τη διάπλασι στη μαθητευόμενη νεολαία και αποκάθαρσι της γλώσσας. Έτσι με τον καιρό υπεχώρησαν οι διάλεκτοι και τα Νταρνακιώτικα ενώ δεν επεβλήθη το χαρακτηριστικό ιδίωμα των Θρακών, Ποντίων, Μικρασιατών και Βλάχων»¹⁰⁴.
Μέσα στο γενικό κλίμα της ‘’απόπλυσης’’, εθεωρείτο οπισθοδρομικός όποιος επέμενε στη χρήση του παλαιού λεξιλογίου και λεγόταν ότι «αυτός ουμιλά πουλύ χουντρά» και «να μην ουμιλάς έτσ΄, κατά μπρουστά παένουμι όχ΄ κατά πίσ΄». Έτσι, σιγά σιγά η νεολαία δεν μάθαινε ή και απέφευγε να μαθαίνει τους παλιούς ιδιωματισμούς και τους "τραυματισμούς" των λέξεων και αφομοίωνε την νεοελληνική γλώσσα απαλλαγμένη από τις τούρκικες, βουλγάρικες και σλαβικές λέξεις. Στη νέα αυτή περίοδο της γλωσσικής ανάπλασης, ενσωματώθηκαν από την μαθητιώσα νεολαία και οι γλωσσικές και πολιτιστικές επιδράσεις της αγγλοαμερικάνικης γλώσσας και κουλτούρας.
Η απόπλυση αυτή, έφτασε στο σημείο να ξεριζώσει σε πολύ μεγάλο βαθμό, όλο εκείνο το αρχαιοελληνικό λεξιλόγιο που είχε βρει σε καθημερινή χρήση των κατοίκων των Δαρνακοχωρίων, πριν 108 χρόνια ο Τσικόπουλος Ι. ¹⁰⁵  το 1892, όπου έγραψε : «το βέβαιον είναι ότι διέσωσαν οι Δαρνάκιδες λέξεις τινάς ακριβώς αρχαίας».
Η απόπλυση έφτασε να ξεπλύνει ήθη και έθιμα χιλιάδων ετών και να φέρει άλλα, «Φράγκικα» αυτή τη φορά. Η αποστασιοποίηση του νέου από το παλιό, επιφέρει συν τω χρόνω τη λήθη των πατρώων εθίμων και την αμερικανοποίηση της νεολαίας μας. Χρέος και των παλιότερων και της νεολαίας είναι η αναζήτηση των ριζών, των καταβολών που μας άφησαν οι πρόγονοι μας.





Συμπερασματικά


Ξεκινώντας την έρευνα δεν γνωρίζαμε ούτε εμείς τη σημασία της λέξης Δαρνάκας και την οδό παραγωγής της. Στην αρχή παρασυρθήκαμε από ομοηχίες και εικασίες. Ολοκληρώνοντας την έρευνα καταλήξαμε σ΄ αυτό που η λαϊκή παράδοση είχε φυλαγμένο στη μνήμη της για χιλιάδες χρόνια. Στην ανάμνηση δηλαδή των εξανδραποδισμών που υπέστησαν από τους Πέρσες και των Περσικών πολέμων εν γένει καθώς και την συχνή χρήση των λέξεων δάρι και νάκα τους περασμένους αιώνες. Στη συνέχεια οι λέξεις δάρι και νάκα απέκτησαν μετωνυμική χρήση και αντικατέστησαν σε κάποιο βαθμό τις λέξεις τώρα, εδώ.
Όσον αφορά την γραφή και εκφορά της λέξης Δαρνάκας και των παράγωγων εξ αυτής λέξεων, μπορούν να γράφονται και να εκφέρονται και με αντικατάσταση του δ- με ντ-. Οι μεν τύποι με δ- θεωρούνται εξελληνισμένοι τύποι της λέξης ντάρα υαβούς, οι δε τύποι με ντ- θεωρούνται ότι πρόσκεινται στον πρωτότυπο Περσικό τύπο της λέξης. Και οι δύο τύποι μπορούν να θεωρηθούν σωστοί.




--------------------------------------------------------------------------------

¹  Σαμσάρης Δ. Η κοινότης του Αγίου Πνεύματος Σερρών επί Τουρκοκρατίας. Σέρρες 1971. Σελίδες 12-13.

² Καφταντζής Γ. : «Ιστορία της πόλεως των Σερρών και της περιφερείας της». Τόμος 1ος. Σελίς 59. Εκδόσεις Δίφρος. Αθήναι 1967. Από προφορική διήγηση της γριάς Σεβαστής Μουταφτσή απ’ την Αλιστράτη το 1939, όταν ήταν 100 χρονών. Τον μύθο αυτό τον δημοσίεψε ο Μπακαλάκης Γ. όπως τον άκουσε από την γριά Σεβαστή, που ήταν εντελώς αγράμματη, στο «Μακεδονικό ημερολόγιο» του Νίκου Σφενδόνη. Θεσσαλονίκη 1939. Σελίς 98.

³ Ψάρρη Σουλτάνα. Η Ρωμαϊκή γλώττα του Παπασυναδινού. Σέρρες 1994.

⁴ Καφταντζής Γ. Η Σερραϊκή χρονογραφία του Παπασυναδινού. Έκδοση της ιεράς μητροπόλεως Σερρών και Νιγρίτης. 1989.

⁵ Γκισδαβίδης Απόστολος. Τα Νταρνακοχώρια. Επιχειρήματα Ελλήνων και ξένων συγγραφέων περί της Ελληνικότητος της Μακεδονίας. Πανσερραϊκό ημερολόγιο. Τόμος 12ος. 1986. Σελίς 19.

⁶ Παπακυριάκος Κυριάκος. Η κοινότητα του Αγίου Πνεύματος Σερρών & προσφορά και ιστορική ταυτότητα της Μακεδονίας. Θεσσαλονίκη 1997. Σελίς 34. Έκδοση του πολιτιστικού συλλόγου Θεσσαλονίκης ‘’Άγιο Πνεύμα’’. Πρβλ. Γκισδαβίδη Απ. : Σελίδες του Μακεδονικού Ελληνισμού, τομ. Β’, Γ’. Θεσσαλονίκη 1959.σελίδες 152 – 156.

⁷ Ψαθάς Α. & Μητρακλή Ψαθά Β. Ιστορία λαογραφία του νομού Σερρών. Σέρραι 1976. Σελίς 110. Σε επικοινωνία μας (27/4/2000) με τον κ. Ψαθά Α., μας είπε ότι την παραπάνω εκδοχή του την ανέφεραν οι κάτοικοι του Αγίου Πνεύματος και της Πεντάπολης.

⁸ Λιθαρής Γεώργιος. Ότι έμαθα για το χωριό μου. Πεντάπολη 1985. Σελίδες 89 - 90.

⁹ Κουντιάδης Γαβριήλ, ιερομόναχος (Κούντιος, 1876 - 1964). Λεύκωμα του Σουμπάσκιοϊ, χωριού της περιφερείας Σερρών. 20-6-925. Σελίδες 8- 9.

¹⁰ Νέος Ελληνομνήμων. Τριμηνιαίον περιοδικόν σύγγραμα συντασσόμενον και εκδιδόμενον υπό Σπύρ. Π. Λάμπρου. Τόμος δεύτερος. Αθήνησιν 1905. Εκ του τυπογραφείου Λ. Δ. Σακελλαρίου. Άρθρο με τίτλο : Μητρωνυμικά οικογενειακά ονόματα. Σελίς 286.

¹¹ Αρχεία της νεωτέρας Ελληνικής γλώσσης. Εκδιδόμενα υπό του συλλόγου ‘’ΚΟΡΑΗ’’. Άρθρο του Ιωάννου Τσικόπουλου, καθηγητού εν Σέρρες. Αθήναις. Βασιλικόν Τυπογραφείον Ν. Π. Ιγγλέση 1892. Σελίδες 42 – 43.

¹² Στη συνέχεια του κειμένου του ο Ι. Τσικόπουλος γράφει : «Το βέβαιον είναι ότι διέσωσαν οι Δαρνάκιδες λέξεις τινάς ακριβώς αρχαίας. Εάν ο Σοδεφέβρ, ο διαπρεπής Άγγλος βουλευτής εξ αυτοψίας και αυτηκοϊας εγίγνωσκε τον Ελληνισμόν των Δαρνακοχωρίων, της επαρχίας Σερρών εν γένει και της Ζίχνας, δεν θα παρεπλανάτο (ίσως υπό των εχόντων συμφέρον να διαδίδωσι στρεβλάς και ψευδείς πληροφορίας περί του Ελληνικού της Μακεδονίας πληθυσμού), ώστε να πιστεύση και να γράψη «Η εθνολογία μαρτυρεί ότι προς Ανατολάς (!!!) της Θεσσαλονίκης οι Βούλγαροι είναι πολυαριθμότεροι των Ελλήνων !!». (Ν. Ημερολόγιον 2] 14 Φεβρουαρίου 1891]. Ω γη και θεοί ! Ούτω γράφεται η σύγχρονος ιστορία! Σελίς 43.

¹³ Παπαγεωργίου Πέτρος : Αι Σέρραι και τα προάστεια, τα περί τας Σέρρας και η μονή Ιωάννη του Προδρόμου. Δεύτερη έκδοση Θεσσαλονίκη 1988. Έκδοση της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Σερρών. Σελίδες 60 – 61. Πρώτη έκδοση στο περιοδικό : Byzantinische Zeitschrifl IV, Leipzing 1894.

¹⁴ Φιλίστωρ. Σύγγραμμα φιλολογικόν και παιδαγωγικόν, κατά μήνα εκδιδόμενον υπό Σ. Α. Κουμανούδου, Κ. Σ. Ξανθοπούλου, Δ. Ι. Μαυροφρύδου. Τόμος τρίτος. Εν Αθήναις 1862. Άρθρο με τίτλο : «Λέξεις Μακεδονικαί συλλεγείσαι υπό Ιωάννου Πανταζίδου». Σελίς 120.

¹⁵ Αναφέρεται στην παραίνεση του Αδαμαντίου Κοραή, όπου "Ο Κοραής σχολιάζων τα αρχαία κείμενα, παρετήρησε την αδιάσπαστον ενότητα της γλώσσης και συνέστησε την συλλογήν του γλωσσικού υλικού εκ του προφορικού λόγου, γράφων «δια να συνταχθή τοιαύτη ύλη ανάγκη είναι να περιέλθωσι την Ευρωπαϊκήν και Ασιανήν Ελλάδα και τα νήσους αυτών δύο νέοι λόγιοι, εις του άλλου χωριστά, έχοντες δύο λεξικά της κοινής γλώσσης με προσκολλημένον φύλλον, εν άγραφον εις έκαστον φύλλον τυπογραφημένον, και να συνάξωσι με την εσχάτην ακρίβειαν όχι μόνον τας λέξεις, όσαι λείπουσιν ακόμη από τα κοινά λεξικά, αλλά και τας φράσεις της γλώσσης και τας παροιμίας όσας έχει καθ΄ ημέραν εις το στόμα ο κοινός λαός». Έθεσεν ούτω ο Κοραής το θέμα της συλλογής του γλωσσικού και λαογραφικού θησαυρού της Ελλάδος". "Πρακτικά του "Α' συμποσίου γλωσσολογίας του Βορειοελλαδικού χώρου (Ήπειρος, Μακεδονία, Θράκη)", 1976, έκδοση ΙΜΧΑ. Άρθρο του Βαγιάκου Δικαίου, με τίτλο : «Το γλωσσικόν υλικόν εκ της Μακεδονίας και Θράκης εις το κέντρον συντάξεως του ιστορικού λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών και τα σχετικά προβλήματα».

¹⁶ Αυτή και άλλες λέξεις μεταφέρονται αυτούσιες ορθογραφικά από τα πρωτότυπα κείμενα.

¹⁷ Συνέντευξη της 63χρονης Γουδεντζίκης Αθανασίας του Σωτηρίου, στις 10.2.2000.

¹⁸ Ηρόδοτος Ε, 12-16.

¹⁹ Έκθεσις της πολεμικής ιστορίας των Ελλήνων. Έκδοση του αρχηγείου ενόπλων δυνάμεων. Αθήνα 1970. Σελίς 72

²⁰ Ηρόδοτος Ζ. 114.

²¹ Ο σύμβουλος των νέων, εγκυκλοπαίδεια. Τόμος 8ος. Αθήνα 1972. Εκδόσεις Άτλας Ο.Ε. Σελίδες 2652 – 2653.

²² Μακεδονία 4.000 χρόνια Ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού. Εκδοτική Αθηνών. Αθήνα 1992. Γενική εποπτεία Σακελλαρίου Μ. Σελίς 71.

²³ Μακεδονία 4.000 χρόνια Ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού. Εκδοτική Αθηνών. Αθήνα 1992. Γενική εποπτεία Σακελλαρίου Μ. Σελίς 71.

²⁴ Σαμσάρης Δ. Η κοινότης του Αγίου Πνεύματος επί Τουρκοκρατίας. Σέρρες 1971. Σελίς 13.

²⁵ Σαμσάρης Δ. Η κοινότης του Αγίου Πνεύματος επί Τουρκοκρατίας. Σέρρες 1971. Σελίδες 13 – 14.

²⁶ Σαμσάρης Δ. Ιστορική γεωγραφία της Ανατολικής Μακεδονίας κατά την αρχαιότητα. Θεσσαλονίκη 1976. Έκδοση της εταιρίας Μακεδονικών σπουδών. Σελίς 176. 

²⁷ Δούφλιας Κώστας. Κοινότης ‘’Εμμανουήλ Παπάς, η ηρωϊκή γενέτειρα του μεγάλου αρχιστρατήγου των Μακεδονικών δυνάμεων του 1821. Θεσσαλονίκη 1973. Σελίς 16.

²⁸ Λιάκος Σ. Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 14/4/1953, στήλη Βορείου.

²⁹Ψαθάς Α. & Μητρακλή Ψαθά Β. Ιστορία λαογραφία του νομού Σερρών. Σέρραι 1976. Σελίς 110. 

³⁰ Ψαθάς Α. & Μητρακλή Ψαθά Β. Ιστορία λαογραφία του νομού Σερρών. Σέρραι 1976. Σελίς 110. Πρβλ. Κουκίδη Κ. : «Λεξιλόγιον Ελληνικών λέξεων παραγομένων εκ της Τουρκικής». Εταιρία Θρακικών μελετών. Αθήναι 1960. Σελίς 71.

³¹ Ψαθάς Α. & Μητρακλή Ψαθά Β. Ιστορία λαογραφία του νομού Σερρών. Σέρραι 1976. Σελίς 110.

³² Τόμπολος Κύρκος. Δάρδανες και Δαρνάκηδες και παραφιλολογία. Πανσερραϊκό ημερολόγιο. 1982. Εκδότης Κοταμανίδης Σταύρος.

³³ Hammond N. G. L. Ιστορία της Μακεδονίας. Τόμος Α. σελίδα 102. Έκδοση Μαλλιάρης παιδεία. Θεσσαλονίκη 1995.

³⁴ Τόμπολος Κύρκος. Δάρδανες και Δαρνάκηδες και παραφιλολογία. Πανσερραϊκό ημερολόγιο. 1982. Σελίδα 116. Εκδότης Κοταμανίδης Σταύρος.

³⁵Εφημερίδα : ΣΕΡΡΑΪΚΟΝ ΘΑΡΡΟΣ. 21.8.1997. Αναφέρεται στο φύλλο της εφημερίδας στις 12-7-1971 και στην επιστολή που απέστειλε ο Χρυσόστομος Βαρσάμης, κάτοικος Πενταπόλεως ήδη γέρων τότε.

³⁶ Βακαλόπουλος Κ. Μακεδονία, η ιστορία του Βόρειου Ελληνισμού. Θεσσαλονίκη 1992.

³⁷ Βαρσάμης Αθανάσιος. Συνέντευξη του Πενταπολίτη κτηνιάτρου Βαρσάμη Αθανάσιου του Χρυσοστόμου, τον Μάϊο του 1998.

³⁸ Αραμπατζής Δημ. Ο χθεσινός κόσμος. 2ος τόμος. Σέρρες 1998. Σελίς 15.

³⁹ Εφημερίδα ΠΡΟΟΔΟΣ. Άρθρο του Βουρουτζίδη Χαρ., στη στήλη βιβλιοπαρουσίαση. 4.2.1999

⁴⁰ Κουντιάδης Γαβριήλ (Κούντιος 1876 – 1964). Λεύκωμα του Σουμπάσκιοϊ, χωριού της περιφερείας Σερρών. 20-6-925. Σελίς 9.

⁴¹ Παπακυριάκος Κυριάκος. Η κοινότητα του Αγίου Πνεύματος Σερρών & προσφορά και ιστορική ταυτότητα της Μακεδονίας. Θεσσαλονίκη 1997. Σελίς 34. Έκδοση του πολιτιστικού συλλόγου Θεσσαλονίκης ‘’Άγιο Πνεύμα’’. Σελίδες 35-36.

⁴² Ηρόδοτος Ε, 13.

⁴³ Κάρτσιος Β. Άρθρο στο περιοδικό : "Εμμανουήλ Παπάς". Περιοδική έκδοση του συλλόγου "Εμμανουήλ Παπάς Θεσσαλονίκης. Τεύχος 60, Δεκέμβριος 1996.

⁴⁴ Βλέπε : Δόλωμας Κ. Άρθρο στο περιοδικό Ιστοριογνωσία, με θέμα : Η Θράκη. Τεύχος 14. Ιούνιος 1999. Σελ. 50. 

⁴⁵ Αλεξιάδης Πέτρος. Γλωσσολόγος. Επιστολή προς τον συγγραφέα, στις 10-11-1998.

⁴⁶ Χάρη Πάτση. Μεγάλη εγκυκλοπαίδεια των νέων. Τόμος έκτος. Εκδόσεις : «Νέου σχολείου». Σελίς 327.

⁴⁷ Νεώτερον εγκυκλοπαιδικόν λεξικόν του Ηλίου. Τόμος 5, Σελίς 802.

⁴⁸ Bouillet M. N. : Λεξικόν ιστορίας – γεωγραφίας, βιογραφίας και μυθολογίας. Τόμος πρώτος. Αθήνα 1900. Σελίς 1026.

⁴⁹ Ηρόδοτος Ε. 15.

⁵⁰ Σε έρευνα μας στις βιβλιοθήκες των τομέων γλωσσολογίας και νεότερης και σύγχρονης ιστορίας του τμήματος φιλολογίας του ΑΠΘ, παρά την επιμονή μας δεν ανηύραμε τα πρακτικά του "Βαλκανικού γλωσσολογικού συνεδρίου". Πιστεύουμε δε ότι αυτή η γνώμη ανήκει στον κ. Ανδριώτη, διότι ο ίδιος έχει ασχοληθεί με το λεξιλόγιο των Δαρνακοχωρίων και έχει συμπεριλάβει σχετικό υλικό σε εργασία του. Την πληροφορία του κ. Αραμπατζή επιβεβαιώνει ο κ. Τσιμπερίδης Απόστολος, ο οποίος δηλώνει ότι συμμετείχε στο Βαλκανικό συνέδριο σαν εκπρόσωπος της Κοινότητας Πενταπόλεως (ήταν γραμματέας της Κοινότητας).

⁵¹ Πανσερραϊκό ημερολόγιο. 1975. Σελίς 261.

⁵² Αραμπατζής Δημήτριος. Ο χθεσινός κόσμος. 2ος τόμος. Σέρρες 1998. Σελίδες 14 – 15.

⁵³Ανδριώτης Ν. Π. Αντιχάρισμα στον καθηγητή Ν. Π. Ανδριώτη. Ανατύπωση 88 εργασιών του με τη φροντίδα επιτροπής. Θεσσαλονίκη 1976. Άρθρο με τίτλο : "Οι αρχαϊσμοί του σημερινού γλωσσικού ιδιώματος της Μακεδονίας. Σελίς 244. Πρώτη δημοσίευση στο : "Μακεδονικό ημερολόγιο". 1959. Σελίδες 101 - 108.

⁵⁴ Από το πρόβατο η προβιά και από το αρνάκι η νάκη.

⁵⁵ Αλεξιάδης Πέτρος. Γλωσσολόγος. Επιστολή προς τον συγγραφέα στις 10.11.1998.

⁵⁶ Ραγκαβής Αλέξανδρος. Λεξικόν της αρχαιολογίας. Αθήνα 1888. Σελίς 359. «Ησύχιος εξ Αλεξανδρείας, λεξικογράφος, που κατά μεν τινάς των νεωτέρων κριτικών, του τέλους της δ΄ εκατονταετηρίδος μ.Χ. και ουχί χριστιανός, και κατ΄ άλλους ουχί προγενέστερος του τέλους της ς΄ εκατονταετηρίδος, πολλά αρησθείς παρ΄ αρχαιοτέρων, ιδίως του Διογενιανού, αλλά χρησιμώτατον παρέχων βοήθημα δια την λεξικολογίαν των ποιητών, ρητόρων και ιστορικών».

⁵⁷ Ησυχίου του Αλεξανδρέως. Λεξικόν. Αιλίου Διογενειανού περιεργοπένητες. Φιλολογική αποκατάστασις Maurigius Schmidt, Libraria Maukiana, MDCCCLXVII. Οίκος εκδόσεων Γεωργιάδης. Βιβλιοθήκη των Ελλήνων. Σελίς 1072. 

⁵⁸ Ησυχίου του Αλεξανδρέως. Σελίς 1073.

⁵⁹ Ησυχίου του Αλεξανδρέως. Σελίς 1073.

⁶⁰ Αλεξιάδης Πέτρος. Γλωσσολόγος. Επιστολή προς τον συγγραφέα στις 10.11.1998.

⁶¹ Σταματάκος Ιωάννης. Λεξικόν αρχαίας Ελληνικής γλώσσης. Βιβλιοπρομηθευτική, Ι. Σιδηροφάγης & ΣΙΑ Ο.Ε. Αθήνα. 1994, ανατύπωση. Σελίς 444. 

⁶² Τεγόπουλος - Φυτράκης. Ελληνικό λεξικό. 1989. Σελίς 515.

⁶³ Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης. Τόμος έκτος. Αθήνα 1939. Εκδοτικός οίκος Δημητράκου. Σελίς 4839.

⁶⁴ Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης. Τόμος έκτος. Αθήνα 1939. Σελίς 4904.

⁶⁵ Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης. Δ. Δημητράκου. Τόμος έκτος. 1939. Σελίς 4.839.

⁶⁶ Λυκόφρων τραγικός, 270 π.Χ.

⁶⁷ Νεώτερον εγκυκλοπαιδικόν λεξικόν του ‘’ΗΛΙΟΥ’’. Τόμος 3. Σελίς 635.

⁶⁸ Νεώτερον εγκυκλοπαιδικόν λεξικόν του ‘’ΗΛΙΟΥ’’. Τόμος 3. Σελίς 635.

⁶⁹ Νεώτερον εγκυκλοπαιδικόν λεξικόν του ‘’ΗΛΙΟΥ’’. Τόμος 3. Σελίς 636.

⁷⁰ Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης. Τόμος έκτος. Αθήνα 1939. Εκδοτικός οίκος Δημητράκου. Σελίς 4839. Όλες οι ανωτέρω λέξεις, από νάκκος έως νακύριον.

⁷¹ Κατά τον γλωσσολόγο κ. Αλεξιάδη Π. το φαινόμενο αυτό ονομάζεται στη γλωσσολογία μετωνυμία και μετανάλυση.

⁷² Μετωνυμία = σχήμα λόγου κατά το οποίο χρησιμοποιείται λέξη άλλη αντί της κυριολεκτούμενης με σκοπό, με σκοπό την παραστατικότερη έκφραση της δηλούμενης έννοιας. Τεγόπουλος - Φυτράκης. Ελληνικό λεξικό. 1989. Σελίδα 482. Π.χ. αγόρασε ρόδα, αντί του αγόρασε αυτοκίνητο. Να βάλω το κεφάλι μου κάτω από το κεραμίδι, αντί του να βάλω το κεφάλι κάτω από τη στέγη, να αγοράσω σπίτι.

⁷³ Αλεξιάδης Πέτρος. Ετυμολογικό λεξικό κύριων ονομάτων. Θεσσαλονίκη 2000. Σελίς 265. Μετανάλυση : Ο σχηματισμός μιας νέας λέξης που προέρχεται από ακουστικό λάθος και συμφυρμό με τις συμφραζόμενες λέξεις. Λάθος που, στην συνέχεια, περνά και καθιερώνεται στην γλώσσα με τον γραπτό λόγο. Έτσι, η λέξη ημέρα έγινε μέρα γιατί το αρχικό φωνήεν θεωρήθηκε ως άρθρο και η λέξη αναλύθηκε ως : η μέρα. Όλες οι περιπτώσεις μετανάλυσης οφείλονται σε λαϊκή ή δημώδη παρετυμολόγηση. Πρόκειται για φαινόμενο που συμβαίνει σε όλες τις αλφαβητικές γλώσσες.

⁷⁴Νεώτερον εγκυκλοπαιδικόν λεξικόν του Ηλίου, τόμος 5. Σελίς 804.

⁷⁵ Δημητράκος Δ. Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης. Τόμος Β. Σελίς 1760. Αθήνα. Αρχαίος εκδοτικός οίκος Δ. Δημητράκου 1949.

⁷⁶ Δημητράκος Δ. Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης. Τόμος Β. Σελίς 1760. Αθήνα. Αρχαίος εκδοτικός οίκος Δ. Δημητράκου 1949.

⁷⁷ Bouillet M. N : Λεξικόν ιστορίας – γεωγραφίας, βιογραφίας και μυθολογίας. Τόμος πρώτος. Αθήνα 1900. Σελίς 1026.

⁷⁸ Αλεξιάδης Πέτρος. Γλωσσολόγος. Επιστολή προς τον συγγραφέα, στις 10-2-1999. Ο κ. Αλεξιάδης, διαφωνεί και προτείνει την εξής ερμηνεία : τα έκανε μαντάρα = τα χάλασε, τα μούσκεψε. Παραφθορά της αρχαίας λέξης μαδαρός = αυτό από το μαδάω = υγραίνω = μαδαρός = πλαδαρός, μαλακός. Το μαδαρός στα Βυζαντινά χρόνια έγινε μανταρός > μαντάρα.

⁷⁹ Συνέντευξη της 59χρονης Πενταπολίτισας Τσιαλίκη Ευθυμίας, στις 15.4.2000.

⁸⁰ Συνέντευξη του 38χρονου καθηγητή φυσικής αγωγής Γκαγκάρη Δημητρίου, καταγόμενου εξ Αμπέλων Σερρών, στις 5.4.2000.

⁸¹ Συνέντευξη του πενηντατριάχρονου δασκάλου Μπουζιάνη Αποστόλου εκ Χρυσού, στις 14.4.2000.

⁸² Συνέντευξη του 74χρονου Πενταπολίτη Τσιαλίκη Αθανασίου, στις 10.2.2000. Αφορά στην καταγραφή παλιότερης εκτέλεσης του δημοτικού τραγουδιού : «τι γυρεύς δω μαρί Παναή». Στην παλιότερη εκτέλεση του υπήρχε και η λέξη ντάρι, που αργότερα αφαιρέθηκε.

⁸³ Η λέξη δάρι ερμηνεύεται και από τον Τσιτίνη Α. ως τώρα, αμέσως. Στο έργο του, σελίδες 278, 280, 282.

⁸⁴ Τσιτίνης Αργύρης. Τα Σερριώτικα. Θεσσαλονίκη 1995. Εκδόσεις Ανδρονάκη. Σελίς 261.

⁸⁵ Τσιτίνης Αργύρης. Σελίς 278.

⁸⁶ Τσιτίνης Αργύρης. Σελίς 280.

⁸⁷ Τσιτίνης Αργύρης. Σελίς 282.

⁸⁸ Τσιτίνης Αργύρης. Σελίς 283.

⁸⁹ Γουδεντζίκη Σ. Αθανασία. Συνέντευξη της 63χρονης Πενταπολίτισας στις 16.4.2000. Απόσπασμα από δημοτικό τραγούδι Πεντάπολης.

⁹⁰ Η λέξη δουνά έχει θέση επιρρ. και σημαίνει εδώ (‘δω να = δουνά).

⁹¹ Πανσερραϊκό ημερολόγιο. Τόμος 5ος. 1979. Σελίς 224.

⁹² Λιθαρής Γεώργιος. Ότι έμαθα για το χωριό μου. Πεντάπολη 1985. Σελίς 89.

⁹³ Λιθαρής Γεώργιος. Σελίς 89.

⁹⁴ Λιθαρής Γεώργιος. Σελίς 89.

⁹⁵ Λιθαρής Γεώργιος. Σελίς 89.

⁹⁶ Λιθαρής Γεώργιος. Σελίς 89.

⁹⁷ Λιθαρής Γεώργιος. Σελίς 89.

⁹⁸ Πέτροβιτς Νάταλη. Παροιμιώδεις φράσεις με το χρώμα της τοπικής διαλέκτου Σερρών. Άρθρο στα Σερραϊκά χρονικά. Τόμος 2ος. Έκδοση της ιστορικής και λαογραφικής εταιρίας Σερρών – Μελενίκου. Αθήνα 1957. Σελίς 145.

⁹⁹  Τσιτίνης Αργύρης. Σελίς 278.

¹⁰⁰  Συνέντευξη της 63χρονης Πενταπολίτισας Γουδεντζίκη Αθανασίας στις 25.4.2000.

¹⁰¹  Τσιτίνης Αργύρης. Σελίς 146.

¹⁰² Τσιτίνης Αργύρης. Σελίς 147.

¹⁰³  Τσιτίνης Αργύρης. Σελίς 147.

¹⁰⁴ Τσιτίνης Αργύρης. Σελίς 150.

¹⁰⁵ Αρχεία της νεωτέρας Ελληνικής γλώσσης. Εκδιδόμενα υπό του συλλόγου ‘’ΚΟΡΑΗ’’. Άρθρο του Ιωάννου Τσικόπουλου, καθηγητού εν Σέρρες. Αθήναις. Βασιλικόν Τυπογραφείον Ν. Π. Ιγγλέση 1892. Σελίς 43.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΗΓΕΣ
1. Αλεξιάδης Πέτρος. Ετυμολογικό λεξικό κύριων ονομάτων. Θεσσαλονίκη 2000.
2. Αλεξιάδης Πέτρος. Γλωσσολόγος. Επιστολές προς τον συγγραφέα, στις 10-11-1998 & 10.2.1999.
3. Ανδριώτης Ν. : Αντιχάρισμα στον καθηγητή Ν. Π. Ανδριώτη. Ανατύπωση 88 εργασιών του με τη φροντίδα επιτροπής. Θεσσαλονίκη 1976. Άρθρο με τίτλο : "Οι αρχαϊσμοί του σημερινού γλωσσικού ιδιώματος της Μακεδονίας. Πρώτη δημοσίευση στο : "Μακεδονικό ημερολόγιο". 1959. Σελίδες 101 - 108.
4. Αραμπατζής Δημήτριος : «Ο χθεσινός κόσμος». 2ος τόμος. Σέρρες 1998.
5. Βακαλόπουλος Κ. Μακεδονία, η ιστορία του Βόρειου Ελληνισμού. Θεσσαλονίκη 1992.
6. Bouillet M. N. : Λεξικόν ιστορίας – γεωγραφίας, βιογραφίας και μυθολογίας. Τόμος πρώτος. Αθήνα 1900.
7. Βουρουτζίδης Χαρ. Άρθρο. ΠΡΟΟΔΟΣ. Εφημερίδα. 4.2.1999. 
8. Βαρσάμης Αθανάσιος του Χρυσοστόμου. Συνέντευξη του Πενταπολίτη κτηνιάτρου, τον Μάϊο του 1998.
9. Βασικύρος Ν. Άρθρο. Νέος Ελληνομνήμων. Τριμηνιαίον περιοδικόν σύγγραμα συντασσόμενον και εκδιδόμενον υπό Σπύρ. Π. Λάμπρου. Τόμος δεύτερος. Αθήνησιν 1905. Εκ του τυπογραφείου Λ. Δ. Σακελλαρίου. Άρθρο με τίτλο : Μητρωνυμικά οικογενειακά ονόματα.
10. Γκαγκάρης Δημήτριος. Συνέντευξη του 38χρονου καθηγητή φυσικής αγωγής, εξ Αμπέλων Σερρών, στις 5.4.2000.
11. Γκισδαβίδης Απόστολος. Άρθρο. Τα Νταρνακοχώρια. Επιχειρήματα Ελλήνων και ξένων συγγραφέων περί της Ελληνικότητος της Μακεδονίας. Πανσερραϊκό ημερολόγιο. Τόμος 12ος. 1986.
12. Γουδεντζίκη Αθανασία του Σωτηρίου. Συνεντεύξεις της 63χρονης Πενταπολίτισας (μητρός μου), στις 10.2.2000, 16.4.200, 25.4.2000 και απόσπασμα από δημοτικό τραγούδι Πεντάπολης.
13. Δόλωμας Κωνσταντίνος. Άρθρο στο περιοδικό Ιστοριογνωσία, με θέμα : Η Θράκη. Τεύχος 14. Ιούνιος 1999.
14. Δούφλιας Κώστας. Κοινότης ‘Εμμανουήλ Παπάς, η ηρωϊκή γενέτειρα του μεγάλου αρχιστρατήγου των Μακεδονικών δυνάμεων του 1821. Θεσσαλονίκη 1973.
15. Έκθεσις της πολεμικής ιστορίας των Ελλήνων. Έκδοση του αρχηγείου ενόπλων δυνάμεων. Αθήνα 1970. 
16. Ηρόδοτος Ε, Ζ.
17. Ησυχίου του Αλεξανδρέως. Λεξικόν. Αιλίου Διογενειανού περιεργοπένητες. Φιλολογική αποκατάστασις Maurigius Schmidt, Libraria Maukiana, MDCCCLXVII. Οίκος εκδόσεων Γεωργιάδης. Βιβλιοθήκη των Ελλήνων.
18. Κάρτσιος Β. Άρθρο στο περιοδικό : Εμμανουήλ Παπάς. Περιοδική έκδοση του συλλόγου "Εμμανουήλ Παπάς Θεσσαλονίκης. Τεύχος 60, Δεκέμβριος 1996.
19. Καφταντζής Γ. Ιστορία της πόλεως των Σερρών και της περιφερείας της. Τόμος 1ος. Εκδόσεις Δίφρος. Αθήναι 1967. 
20. Κουντιάδης Γαβριήλ, ιερομόναχος (Κούντιος, 1876 - 1964). Λεύκωμα του Σουμπάσκιοϊ, χωριού της περιφερείας Σερρών. 20-6-925.
21. Λιάκος Σ. Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 14/4/1953, στήλη Βορείου.
22. Λιθαρής Γεώργιος. Ότι έμαθα για το χωριό μου. Πεντάπολη 1985.
23. Μακεδονία 4.000 χρόνια Ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού. Εκδοτική Αθηνών. Αθήνα 1992. Γενική εποπτεία Σακελλαρίου Μ.
24. Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης. Τόμος έκτος. Αθήνα 1939. Εκδοτικός οίκος Δημητράκου. 
25. Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης. Τόμος Β. Αθήνα 1949. Αρχαίος εκδοτικός οίκος Δ. Δημητράκου.
26. Μπουζιάνης Απόστολος. Συνέντευξη του 53χρονου δασκάλου από το Χρυσό Σερρών, στις 14.4.2000.
27. Νεώτερον εγκυκλοπαιδικόν λεξικόν του ‘’ΗΛΙΟΥ’’. 
28. Ο σύμβουλος των νέων, εγκυκλοπαίδεια. Τόμος 8ος. Αθήνα 1972. Εκδόσεις Άτλας Ο.Ε.
29. Πανσερραϊκό ημερολόγιο. 1975. 
30. Πανσερραϊκό ημερολόγιο. 1979.
31. Παπακυριάκος Κυριάκος. Η κοινότητα του Αγίου Πνεύματος Σερρών & προσφορά και ιστορική ταυτότητα της Μακεδονίας. Θεσσαλονίκη 1997. Έκδοση του πολιτιστικού συλλόγου Θεσσαλονίκης ‘’Άγιο Πνεύμα’’.
32. Πέτροβιτς Νάταλης. Παροιμιώδεις φράσεις με το χρώμα της τοπικής διαλέκτου Σερρών. Άρθρο στα Σερραϊκά χρονικά. Τόμος 2ος. Έκδοση της ιστορικής και λαογραφικής εταιρίας Σερρών – Μελενίκου. Αθήνα 1957.
33. Πρακτικά του "Α' συμποσίου γλωσσολογίας του Βορειοελλαδικού χώρου (Ήπειρος, Μακεδονία, Θράκη)", 1976, έκδοση ΙΜΧΑ.
34. Ραγκαβής Αλέξανδρος. Λεξικόν της αρχαιολογίας. Αθήνα 1888. 
35. Σαμσάρης Δημήτριος. Η κοινότης του Αγίου Πνεύματος Σερρών επί Τουρκοκρατίας. Σέρρες 1971.
36. Σαμσάρης Δημήτριος. Ιστορική γεωγραφία της Ανατολικής Μακεδονίας κατά την αρχαιότητα. Θεσσαλονίκη 1976. Έκδοση της εταιρίας Μακεδονικών σπουδών.
37. ΣΕΡΡΑΪΚΟΝ ΘΑΡΡΟΣ. Εφημερίδα. 21.8.1997.
38. Σταματάκος Ιωάννης. Λεξικόν αρχαίας Ελληνικής γλώσσης. Βιβλιοπρομηθευτική, Ι. Σιδηροφάγης & ΣΙΑ Ο.Ε. Αθήνα. 1994, ανατύπωση. 
39. Τεγόπουλος – Φυτράκης. Ελληνικό λεξικό. 1989. 
40. Τόμπολος Κύρκος. Άρθρο. Δάρδανες και Δαρνάκηδες και παραφιλολογία. Πανσερραϊκό ημερολόγιο. 1982. Εκδότης Κοταμανίδης Σταύρος.
41. Τσιαλίκη Ευθυμία. Συνέντευξη της 59χρονης Πενταπολίτισας στις 15.4.2000.
42. Τσιαλίκης Αθανάσιος. Συνέντευξη του 74χρονου Πενταπολίτη, στις 10.2.2000. 
43. Τσικόπουλος Ι. Καθηγητής εν Σέρρες Άρθρο. Αρχεία της νεωτέρας Ελληνικής γλώσσης. Εκδιδόμενα υπό του συλλόγου ‘’ΚΟΡΑΗ’’. Αθήναις. Βασιλικόν Τυπογραφείον Ν. Π. Ιγγλέση 1892.
44. Τσιτίνης Αργύρης. Τα Σερριώτικα. Θεσσαλονίκη 1995. Εκδόσεις Ανδρονάκη.
45. Φιλίστωρ. Σύγγραμμα φιλολογικόν και παιδαγωγικόν, κατά μήνα εκδιδόμενον υπό Σ. Α. Κουμανούδου, Κ. Σ. Ξανθοπούλου, Δ. Ι. Μαυροφρύδου. Τόμος τρίτος. Εν Αθήναις 1862. Άρθρο με τίτλο : «Λέξεις Μακεδονικαί συλλεγείσαι υπό Ιωάννου Πανταζίδου». 
46. Hammond N. G. L. Ιστορία της Μακεδονίας. Τόμος Α. Έκδοση Μαλλιάρης παιδεία. Θεσσαλονίκη 1995.
47. Χάρη Πάτση. Μεγάλη εγκυκλοπαίδεια των νέων. Τόμος έκτος. Εκδόσεις : «Νέου σχολείου».
48. Ψάρρη Σουλτάνα. Η Ρωμαϊκή γλώττα του Παπασυναδινού. Σέρρες 1994.
49. Ψαθάς Απόστολος & Μητρακλή - Ψαθά Βασιλική. Ιστορία λαογραφία του νομού Σερρών. Σέρραι 1976. 

Γουδεντζίκης Σ. Παναγιώτης