Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΕΙΣ ΝΕΟΝ ΣΟΥΛΙ ΣΕΡΡΩΝ

(Διατηρήθηκαν οι τίτλοι των κειμένων καθώς και η ορθογραφία και η σύνταξη της εποχής)

Υπό ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ν. ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΙΔΟΥ*

Συντάκτου  του  Κέντρου  Eρεύνης  Ελληνικής   Λαογραφίας της  Ακαδημίας  Αθηνών.

Εξέχουσαν θέσιν εις την λαϊκήν λατρείαν του ελληνικού λάου, κατέχει, ως γνωστόν, ο Άγιος Γεώργιος του οποίου ιερά ευρίσκονται και εις τους πλέον απόκεντρους τόπους, πλείστοι δε συνοικισμοί προσωνυμούνται δια του ονόματος του.

H εορτή του, την 23ην Απριλίου, αποτελεί δια τον αγροτικόν και κυρίως τον ποιμενικόν πληθυσμόν, την ημέραν της αρχής του θερινού εξαμήνου ως και των δια την περίοδον ταύτην νέων αγροτικών και ποιμενικών συμβάσεων¹

Προς την εορτήν αυτήν έχουν συνδεθεί επί πλέον κατά τόπους πολλά λατρευτικά έθιμα, τινά και μαγικού χαρακτήρος, δια των οποίων επιζητείται η εξασφάλισης της υγείας των μελών της οικογενείας και της παραγωγής², ούτω δ' ο εορτασμός του Αγίου παρουσιάζεται με ιδιαίτερα γνωρίσματα εις τα διάφορα μέρη της Ελλάδος.

Ενταύθα εξετάζομεν τούτον ειδικώς εις το χωρίον Νέον   Σούλι του νόμου Σερρών, το όποιον κείται εις απόστασιν 9 χιλ. ανατολικώς της ομωνύμου πρωτευούσης του νόμου.

Το χωρίον τούτο ανήκον   εις   τα   καλούμενα   Δαρνακοχώρια³, είναι εκ των μεγαλυτέρων εις  πληθυσμόν και αρχαιοτέρων της περιοχής⁴, κατοικούμενο ανέκαθεν αμιγώς υπό γηγενών οι όποιοι ασχολούνται σήμερον κυρίως με την  καπνοκαλλιέργειαν.

Παλαιότερον   ωνομάζετο Σουμπάσκιοϊ, δηλ. χωριό με πολλά νερά⁵.  Η νυν ονομασία Νέον Σούλι,   εδόθη εις αυτό εκ της ηρωικής κατά των Βουλγάρων αντιστάσεως των κατοίκων του κατ' Ιούνιον 1913⁶ εποχήν καθ΄ ην οι κατακτείται ούτοι της περιοχής ελεηλάτησαν και επυρπολησαν την πόλιν των Σερρών⁷.

Παρά την γειτνίασιν του Νέου Σουλίου προς την πρωτεύουσα του νόμου, μετά της οποίας συνδέεται δι' αστικής συγκοινωνίας, τούτο συντηρεί πλείστα στοιχεία του κατά παράδοσιν πολιτισμού του, μεταξύ των οποίων και το τοπικό γυναικείον ένδυμα, με χαρακτηριστικον κεφαλόδεσμον⁸.

Τον λαϊκό εορτασμό του Αγίου Γεωργίου, ο όποιος λαμβάνει χώραν την επαύριον της θρησκευτικής εορτής⁹, ήτοι την 24ην Απριλίου ή κατά την Τρίτη της Διακαινησίμου, παρηκολούθησα και  εκινηματογράφησα  (επί φιλμ 16m/m)  την 27ην Απριλίου 1965, Τρίτη της Διακαινησίμου.

Μετά την τέλεσιν τις θείας λειτουργίας   εις την κεντρική   εκκλησίαν, προς τιμήν της Κοιμήσεως της Θεοτόκου,  οi ιερείς και   το εκκλησίασμα μετέβησαν εις το παρεκκλήσιον του Αγίου Γεωργίου, ολίγον έξωθι του χωρίου, ένθα και το νεκροταφείον¹⁰. Εκεί ετελέσθη αγιασμός είτα δε διανομή γάλακτος¹¹  και λουκουμιών.

Ακολούθως εσχηματίσθη εκκλησιαστική πομπή, υπό μορφή λιτανείας. Ταύτης προηγείτο έφιππος ιερεύς του χωρίου, συνοδευόμενος υπό επιτρόπου της εκκλησίας, επίσης εφίππου.

Ηκολούθουν δύο νέοι φέροντες επί ξύλου παλαιόν σήμαντρον, είτα δ' άλλοι κρατούντες μπαϊράκια με σπαλλέτα, δηλ. λάβαρα επί των οποίων ήσαν προσδεδεμέναι μεγάλαι πολύχρωμοι γυναικείαι μαντήλες, όπισθεν δ' αυτών, εις μακράν σειράν, παιδιά τα οποία εκράτουν εικόνας, τάς οποίας από ημερών είχον παραλάβει από τάς εκκλησίας του χωρίου και τοποθετήσει εις τα εικονοστάσια των οικιών των.

Η πομπή αύτη επροχώρει κύκλω, υπό τους ήχους του σημάντρου, εις τα όρια της αγροτικής περιοχής του χωρίου των μετεχόντων πάντων επαδόντων: ¹²

Χριστός Ανέστη,

Αληθώς Ανέστη.

Γάλα στα χωράφια¹³,

μέλι μεσ' στ' αμπέλι.

κάρβουλο καλάθια

Εστάθη τετράκις, ήτοι εις το ανατολικόν μέρος, το βόρειον, το δυτικόν και το νότιον, εις τα τέσσερα δηλ. σημεία του ορίζοντος, και εις εκάστην στάσιν ο ιερεύς, αφού ανέπεμψεν δέησιν, ύψωσε, δηλ. ετοποθέτησε τεμάχιον εκ του προσφόρου της προηγηθείσης λειτουργίας εντός οπής επί κορμού θαλερού δένδρου, την οποίαν διήνοιξεν ο παρακολουθών επίτροπος της εκκλησίας.

Η κυκλική λιτανεία αυτή κατέληξεν εις το επί υψώματος, έξωθι του χωρίου, παρεκκλήσιον του προφήτου Ηλιού, περί το οποίον εγένετο τρις περιφορά των εικόνων, είτα δε και ύψωμα επί δένδρου, ως ανωτέρω.

Η ακολουθία κατηυθύνθη κατόπιν, υπό συνεχείς κωδωνοκρουσίας εκ των εκκλησιών του χωρίου, εις το παρεκκλήσιον του Αγίου Γεωργίου όπου και επανελήφθη τρίς περιφορά, εκείθεν δε μετέβη εις παρακείμενον αναπεπταμένον χώρον όπου οι πανηγυρισταί, διαρκούσης της ως άνω λιτανείας, εξετέλουν τοπικούς χορούς με μουσικήν εκ ζουρνάδων και νταουλιού, προς δε και χορούς ειδικούς προς την περίστασιν ταύτην, χορευομένους υπό γυναικών, άνευ οργανικής μουσικής, τη συνοδεία μόνον των ακόλουθων, ως παρατίθενται, ασμάτων:

Α'. Ο χορός αρχίζει με το άσμα:

Το πανηγύρι γένιται στον Αγιον, Αγη Γιώργη.

Το πανηγύρι ήταν πουλύ και τόπος ήταν λίγος.

Αράδα πάν οι άρχουντες, αράδα και οι παπάδες.

Κρατεί ο δράκος το νερό, διψά το πανηγύρι.

Διψούν οι μάνες για νιρό και τα παιδιά  για γάλα.

Παρακαλούσαν κ' έλεγαν, παρακαλούν και λέγουν:

—«Απόλει, Δράκε μ', το νιρό να πιουν τα πανηγύρια,

να πιουν οι μάννις το νιερό και τά παιδιά το γάλα».

Β'. Συνεχίζεται εις ρυθμό ταχύτερο, με το άσμα:

Του πανηγύρι γένιται στον Άγιο,  Αγι Γιώργη.

Το πανηγύρι ήταν πουλί και τόπους ήταν λίγος.

Πλάκωσ' αντάρα και βροχή και το βαρύ σκουτίδι.

Έχασα του γεράκι μου, το χρυσοκιρατάκι μου.

— «Δεν το δες, δεν τ' άλόγιασες, το χρυσοκερατάκι μ'; »

— «Γώ το 'δα, 'γω τ' αλόγιασα πα δάφνης στο κλωνάρια

Γ'. Ο χορός τελειώνει με το επόμενο άσμα:

Δάφνη κ' ή μηλιά μαλλώνει.

μέσ' σι ξένο πιριβόλι.

Η μηλιά με τα κόκκινα τα μήλα

κι άλλη με χρυσά τα φύλλα.

Ποιο ειν' εν' άξιο παλληκάρι

για ν' ανέβει να την τρύγηση

και να την κορφολογήσει.

—«Γω είμαι εν' άξιο   παλληκάρι

για ν' ανέβει να την τρυγήσου

και να την κορφουλογήσω».

Πιν' ο γέρος το φαρμάκι για την δόλια την αγάπη.

Μετά την εκτέλεσιν του τελευταίου χορού δια των τραγουδιών τούτων, έλαβε χώρα αναπαράστασης του θαύματος της δρακοντοκτονίας του Αγίου Γεωργίου.

Νέος εκ του χωρίου, μεταμφιεσμένος εις Αγιον Γεώργιον, φέρων κόκκινη χλαμύδα και κρατών δόρυ δια της δεξιάς, ενεφανίσθη έφιππος επί λευκού ίππου, βαίνων δρομαίος δια μέσου του πλήθους, προς παρακείμενη πηγή, εις την οποίαν επιστεύετο ότι ενεφώλευεν ο δράκων ο παρακωλύων την ύδρευσιν του χωρίου.  Οτε έφθασε εις αυτήν, αφέθη ελεύθερον το εις την μικράν δεξαμενή (γούρναν) συγκεντρωμένον ύδωρ να ρέει ορμητικώς εντός παρακείμενης αύλακος.

Μετά την σκηνή ταύτη επανελήφθησαν ο χορός και τα τραγούδια με μεγαλύτερο ενθουσιασμό και συγκίνηση. Παραλλήλως ο Ιερεύς είς την εκκλησία της Κοιμήσεως, αφ' ης είχε εκκινήσει η λιτανεία, ευλόγησε τους μετάσχοντες αυτής, τους «εικονισματάρηδες».

Τέλος ο όλος εορτασμός έληξε δια της διεξαγωγής αγωνισμάτων, αγώνος δρόμου, λιθοβολίας, πηδήματος, κατά τάς απογευματινάς ώρας, εις τα οποία έλαβαν μέρος νέοι και ενήλικες, εκ του χωρίου ως και εκ των γειτονικών συνοικισμών.

Εκ της εν λόγω εκκλησιαστικής και λαϊκής πανηγύρεως διακρίνομεν ως κύρια μέρη αυτής, πρώτον την λιτανευτικήν πομπήν δια των αγροτικών ορίων της περιοχής του χωρίου με το «ύψωμα» εις τα δένδρα και δεύτερον την σκηνήν της αναπαραστάσεως της δρακοντοκτονίας.

Εκ των τελετουργικών τούτων πράξεων, η πρώτη, δηλ. ή κύκλω λιτάνευσης, αποσκοπεί, συμφώνως προς την πίστιν του λάου, εις την επιτυχία της γεωργικής παραγωγής δια της αποκρούσεως παντός κακού και κυρίως της πτώσεως χαλάζης.

Χαρακτηριστικό στοιχείο περί της πίστεως ταύτης αποτελούν αι εις το παρεκκλήσιον του Προφήτου Ηλιού, ως εκτίθενται ανωτέρω λατρευτικαί πράξεις, είναι δε γνωστόν ότι ο προφήτης ούτος,   κατά πανελλήνιον   πίστην, θεωρείται ως έφορος επί της βροχής.

Περιφορά εικόνων προς τον ως άνω σκοπό, δηλ. της αποκρούσεως ειδικώς καταστροφών εκ χαλάζης, σημειούμεν ότι λαμβάνει χώραν και εις πολλά άλλα αγροτικά κέντρα του νόμου Σερρών, τελείται δε συνήθως κατά την αυτήν εβδομάδα, της Διακαινησίμου, ειδικώς την Πέμπτη, ως λ. χ. εις τα χωρία Άνω και Κάτω Ορεινή, ένθα τελείται επί πλέον και θυσία ταύρου ή προβάτου (κουρμπάνι) με δημοτελή χαρακτήρα.

Η κυκλική αυτή περιφορά των εικόνων απαντάται αναλόγως και εις άλλας εκκλησιαστικές τελετές, ως επί παραδείγματι ή περιφορά του Επιταφίου, εικόνων εις τοπικά πανηγύρεις, είτα δε και λιτανεύσεις, ως ελέχθη ανωτέρω, προς τον προφήτη Ηλία και άλλους Αγίους.

Τας εκκλησιαστικός περιφοράς ταύτας δυνάμεθα να συνδέσωμεν προς μαγικής και δεισιδαίμονος σημασίας πράξεις του λαού εις τας οποίας απαντάται η χρήσις του κύκλου, λ.χ. εις το μαγικό περισχοινισμό συνοικισμού τίνος, επίσης εις τον σχηματισμό δι’ αρότρου κυκλικής αύλακος εις τίνα τόπον, ή δια μαυρομάνικου μαχαιριού, ή αλλού οργάνου, χάραξιν κύκλου προς προφύλαξιν των εντός, του δια των πράξεων τούτων σχηματισθέντος κύκλου, ευρισκομένων, από ασθενειών, ιδία λοιμικών, ή από επενεργειών κακού δαίμονος κλπ. Το έθος τούτο, ευρέως διαδεδομένον και εις άλλους λαούς, ασκείται από αρχαιοτάτων χρόνων. Αναφέρομεν εκ της αρχαιότητος τούτο εν χρήσει κατά την εορτήν των Ανθεστηρίων καθ' ήν περιεσχοινίζοντο τα ιερά.

Εις την υπό εξέτασιν λιτανείαν εις Ν. Σούλι, παραλλήλως προς την δια του κύκλου προστασίαν της περιοχής, έχομεν και το εθιμον εκ της Χριστιανικής παραδόσεως, του «υψώματος» επί δένδρων εις τα τέσσερα σημεία του ορίζοντος, δια των οποίων σχηματίζεται το σημείον του Σταυρού, όστις υπό της Εκκλησίας, από των πρώτων χριστιανικών χρόνων, κηρύσσεται ως το ασφαλές φυλακτήριον εκ των πνευμάτων του κακού, προσωποποιουμένων εις τον Διάβολον.

Το έτερον στοιχείο της εις Ν. Σούλι πανηγύρεως είναι, ως ελέχθη, ή αναπαράστασης της δρακοντοκτονίας υπό του Αγίου Γεωργίου.

Πρόκειται περί του γνωστού θαύματος, δηλ. του φόνου υπό του Αγίου του Δράκοντος του κατακρατούντος το ύδωρ της πηγής εξ ης υδρεύετο ολόκληρος πόλις, ως τούτο είναι γνωστόν εκ των θαυματικών διηγήσεων περί του Αγίου Γεωργίου από του 12ου αι. της εικονογραφίας αυτού από των αρχών του 11 αι., ως εις την του ναού της αγίας Βαρβάρας εις Soganli της Καππαδοκίας, προς δε έκ του σχετικού, ανά το πανελλήνιο διαδεδομένου, δημώδους άσματος.

Εκ της παραδόσεως ταύτης, εκκλησιαστικής τε και λαϊκής, μάλιστα δε της δευτέρας, με το γνωστόν δημώδες άσμα, διεμορφώθησαν εις την υπό εξέτασιν περιοχή του Ν. Σουλίου, ου μόνον h ως ανω αναπαράστασης της δρακοντοκτονίας, άλλα και σχετικά προς αυτήν διηγήσεις.

Ούτως η πηγή παρά το παρεκκλήσιον του Αγίου Γεωργίου, συνδέεται με παράδοση, συμφώνως προς την οποίαν: «ήτανε μια βρύση κει πέρα κ' έτρεχε το νερό. Κι ο Δράκος ήβγε (=έβγαινε) και το σταματούσε το νερό. Το σταματούσε και αν έταζαν καμμιά κόρη την έτρωγε και απολούσε το νερό. Μια μέρα πάνε μια κόρη. Την στόλισαν, την ταίριασαν και Αι- Γιώργης την έβλεπε. Καθόταν η κόρη κει πέρα και καρτερούσε αντί να βγει ο Λάμιας από τη πηγή, πάνω στον  Αι - Γιώργη. Ο Αι - Γιώργης τη βλέπει. Βγαίνει η Λάμια, βροντούσε. Το κορίτσι κει πέρα. Μόλις βροντούσε παίρνει το κοντάρι και τραβήχνει μιά τη Λάμια και τη σκότωσε και γλίτωσε η κόρη. Και την πήραν ξοπίσω την κόρη. Τώρα πανηγυρίζομε κάθε χρόνο. Κάνομε τον Αι-Γιώργη. Την Ιστορία αύτη να πούμε. Κατ' άλλη αφήγηση: «εκεί στις βρύσες έβγαινε ο Λάμιας και, έκοβε το νερό και το σταματούσε. Τον έδιδαν κουρμπάνι και το αμολούσε το νερό το μήνα μια φορά. Ο Αι - Γιώργης βγήκε και το σκότωσε το θεριό αυτό και βγήκε πολύ νερό και το ονόμασαν ύστερα το χωριό Σουμπάσκιοϊ.

Σημειούμεν, τέλος, ότι παλαιότερον ήδετο ενταύθα, κατά την ημέρα της πανηγύρεως του Αγίου Γεωργίου, και το περί ου ανωτέρω ο λόγος άσμα της δρακοντοκτονίας, το όποιον σώζεται ενταύθα υπό την ακόλουθο παραλλαγήν:

Γιώργιος   με το σπαθί, Γιώργης καβαλάρης,

κάθι μέρα διάταζαν ποιον άνθρωπο να πάγη.

Ερρίξανι τουν κλήρου των, να διουν σί ποιόν θα πέση,

κι ο κλήρος των κι αν έπισε στο βασιλιά την κόρη.

Σαν τα άκουσι και βασιλιάς πολύ τον κακοφάνκε.

— «Όλο το βιό μου πάρτε το, την κόρη   μου αφήστε».

—«Σαν δε δίνεις τη κόρη σου παίρνουμ' εμείς ισένα».

— «Πάρτε την και στολίστε την, στολίστε την σα νύφη,

δέστε την τα χιράκια της στο πηγαδιού το στόμα,

κι όντας θα έβγη του θηργίο να την γλυκομασήση».

Κι ή κόρη άπου τα δάκρυα  βλέπ' έναν καβαλάρη.

— «Στάσου, κόρη μ’, να κοιμηθώ στο γόνατο σ' επάνω,

κι οντάς θα έβγη το θηργίο, πες μου σήκω επάνω».

Κι   η κόρη από τα δάκρυγια ξύπνησε καβαλάρης.

Βροντολογούσαν τα βουνά και το θεριό βγαίνει,

μια κονταριά τουν έδωσι επάνω στο κεφάλι.                  

«—Σύρι, κόρη μ’, στο σπίτι, σου,  σύρι και στον πατέρα σ',

και πες τον τον πατέρα σου να φτιάσει μια εκκλησία.

Δεξιά μεριά τον Άγη Αντών', ζερβά τον Άγι Γιώργη,

τον Άγι Γιώργη με σπαθί και μ' άργυρο κοντάρι».

* Η εργασία αυτή προέρχεται εξ ημετέρας ειδικής λαογραφικής αποστολής κατ’ Απρίλιο 1965, εις τον νομό Σερρών προς τον σκοπό μελέτης και περισυλλογής ύλης, και δια κινηματογραφήσεων, σχετικής προς εκδηλώσεις του κατά παράδοση λαϊκού πολιτισμού κατά τάς ημέρας του Πάσχα. Η αποστολή εγένετο εντός του πλαισίου προγράμματος ειδικής λαογραφικής ερεύνης εκτελούμενης τότε εις το Λαογραφικό Αρχείο (νυν Κέντρο Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας) της Ακαδημίας ΑΘηνών, υπό την διεύθυνση του καθηγητού κ. Γ. Κ. Σ π υ ρ ι δ ά κ η, Διευθυντού του Αρχείου, διά της οικονομικής χορηγίας του Βασιλικού Ιδρύματος Έ ρ ε υ ν ω ν. (Βλ. Κ. Λ. (= Κέντρο Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας) χειρόγραφο αρ. 2940, σ. 79-90, συλλογή Γ. Ν. Αικατερινίδου, νομός Σερρών 1965. Βλ. και εφημ. «Καθημερινή» της 30 Ιαν. 1966, σ. 9-10).

¹ Βλ.   Γ.  Ν.   Α ι κ α τ ε ρ ι ν ί δ ο υ,   Η  εορτή του  Αγ.   Γεωργίου  ως  ποιμενική  εις  Ασή  Γωνιά  Χανίων. Περιοδ.  «Ηώς»,  ετ.  7 (1964), αρ.76-85, σ.  317

² Βλ. G.  Κ.  Spyridakis, Saint Georges dans la vie populaire. <<L’ Hellénisme Contemprorain>>No 2,6eme année, (1952) (ανάτυπο), σ.   19.

³  Τα  χωρία Νέον Σούλι,   Χρυσό,   Άγιο  Πνεύμα,   Εμμ.  Παπάς, Πεντάπολις, ονομάζονται Δαρνάκια   και    Δαρνακοχώρια, οι δε κάτοικοί των  Δ α ρ ν ά κ η δ ε ς,     εκ της  συχνής  χρησιμοποιήσεως   κατά    την   ομιλία των τών  λέξεων  δ ά ρ ι    (=τώρα, αμέσως)    και   νάκα    (λ. χ.  εδώ νάκα).   (Βλ. Π α π α γ ε ω ρ γ ί ο υ,  Αι Σέρραι  και  τα  προάστια,  τα περί  τάς Σέρας και η Μονή του  Προδρόμου,  εν  Bezant. Zeitschr, Leipzig 1894,  σ. 284, 285).

⁴  Βλ.   Κ.    Τ  ρ  υ φ  ε ρ  ο  ύ  λ  η,    Ιστορικοαρχαιολογικά  Νέου Σουλίου περιοδ.  Σερραϊκά Χρονικά,  τόμ. Δ'   (1963),  σ.   305-307,    εφημ.    «Πρόοδος»  Σερρών της 16-17  Μαΐου  1961.

⁵  Βλ.   Ν.   Π έ τ ρ  ο  β  ι τ  ς,   Ολίγα τινά   περί   της    ονομασίας Σουμπάσκιοϊ  (νυν Νέον Σούλι)    Σερρών,     Σερραϊκά    Χρονικά,  τόμ.  Δ' (1963), σ. 308. Βλ.  και   Ι.    Τ  σ  ι  κ ο π  ο  ύ λ  ο υ,    Μελέτη  περί του  λεξικού της καθ' ημας δημώδους γλώσσης.   Αρχεία  της  Νεωτέρας   Ελληνικής  Γλώσσης,  τόμ.  Α', τευχ. α', εν Αθήναις 1892,   σ.  49,  σημ.  αρ.  31.

⁶  Το  χωρίον τούτο,   εκδιωχθέντων των Τούρκων,    κατέλαβον οι  Βούλγαροι,  ως σύμμαχοι,  κατ' Οκτώβριον   1912,    αργότερον δε,    την  30  Ιουνίου  1913,    ηλευθερώθει υπό  του  Ελληνικού  στρατού.   Τον  Αύγουστο  1916  κατελήφθη   εκ νέου υπό  των  Βουλγάρων  οι  οποίοι  τον Οκτώβριο του  ίδιου  έτους  λεηλάτησαν τούτο περίπου  επί   μίαν εβδομάδα,   αφού εξεδίωξαν τους κατοίκους του. Την 23 Ιουνίου του επομένου έτους (1917) απήχθη υπ’ αυτών ο  άρρην πληθυσμός του  χωρίου,  εν συνόλω  350 άτομα, ηλικίας   17-50  ετών.    Εκ τούτων   170  απέθανον εν  Βουλγαρία,  οι    δε    λοιποί   άρχισαν  να επιστρέφουν εις  οικτράν κατάστασιν κατ'  Οκτώβριον 1918 (Βλ.  Γαβριήλ   Κουντιάδου, ιερομονάχου, Λεύκωμα του Σουμπάσκιοϊ, χωρίου της περιφερείας  Σερρών.   Εν Θεσσαλονίκη  1925, σ.  35  κ.έ.).     Πολλά  δεινά υπέστη  ο  πληθυσμός του  χωρίου, και πάλιν υπό των  βουλγάρων,   κατά  την    περίοδον    1941-1942.     (Βλ.  Κ. Τ  ρ  υ φ  ε ρ  ο  ύ  λ  η  ν,  ενθ' αν.,   σ.305).

⁷ Περί της  καταλήψεως της πόλεως των Σερρών  υπό των   Βουλγάρων και των εκ  τούτων καταστροφών  βλ.  εις  Π.   Πέννα,   Ιστορία των   Σερρών,     από της αλώσεως  αυτών υπό των  Τούρκων   μέχρι της  απελευθερώσεως    των    υπό     των     Ελλήνων, 1383-1913.   Εκδ.   Β',  εν  Αθήναις  1966,   σ.  331-348.

⁸ Περιγραφήν     βλ.      Γ.     Κουντιάδου,     ενθ'   αν.,    σ.     27.    Το     παλαιόν    ανδρικό  ένδυμα,  τα   σαλβάρια,  φέρεται  εισέτι    (1967)   υπό   ελαχίστων γερόντων.

⁹ Επαναλαμβάνεται  η   ακολουθία  της   προηγουμένης  ημέρας.     (Βλ. χφον  2946, ενθ' αν.,   σ.  81,   Γ.   Κουντιάδην,  ενθ'  αν.,   σ. 29).   Το έθος τούτο  της  μεταθέσεως της  πανηγύρεως  την  επόμενη  της εκκλησιαστικής    εορτής,    απαντάται    και  εις την  συνήθεια του    π  ο  δ  ι  α κ ο  ύ,  δηλ.  του ποδαρικού,  το  όποιον  γίνεται εις   πολλές περιοχές του  νόμου  Σερρών  ουχί κατά  την   ημέρα   της  πρώτης    του    έτους,   αλλά την    επόμενη.     Ομοίως    αλλαχού,    ως  εν Μεσολογγίω,  η πανήγυρης της Αγιας Τριάδος τελείται  αντί της Δευτέρας την  Τρίτην, μετά  την  Κυριακή της   Πεντηκοστής. (Βλ. Γ.  Ν.  Α  ί κ  α  τ  ε  ρ  ι  ν  ί  δ  ο  υ,   Χρήσις  και  σημασία του  «αμίλητου   νερού»  εις τον βίον του λάου.   Επετηρ.  Λαογρ.  Αρχείου,   τόμ.   15/16    (1962/63),  σ.   53.  Του    Α  υτ ο ύ,    Η λαϊκή  πανηγύρις  του  Αγίου  Συμεώνος  είς Μεσολόγγιον κατά  την  Πεντηκοστήν.  Επετ.   Κέντρου  Ερ.   Ελλην. Λαογρ.,   τόμ.    18/19   (1965/66),  σ.   191).    Είς  Δολιανά Κυνουρίας  η  λαϊκή  πανηγύρις του   Αγιου  Γεωργίου   τελείται  την  Κυριακή  του Θωμά. (Βλ.  Λαογρ.   Φροντιστ.   Πανεπ.  Αθηνών, χφον αριθ.   159,   σ.   19,  συλλ.    Β. Παναγιωτοπούλου,   1968).

¹⁰ Εάν  οι  καιρικές συνθήκες  το  επιτρέπουν και  η θ. λειτουργία τελείται είς το παρεκκλήσιον τούτο.

¹¹ Πρβλ.    Γ.  Ν.  Α ι κ α τ ε ρ  ι ν ί δ ο υ,     Η    εορτή του   Αγίου Γεωργίου, ενθ'  αν.,  σ.  319.  Το  έθιμον συνηθίζεται  και αλλαχού του νομού  Σερρών κατά την εορτή του  Αγίου,   λ.  χ.  εις Μικρόν Σούλι.     (Βλ.   Κ. Λ.  χφον αρ.  2762,    σ.  36,  συλλ. Γ.   Ν.   Αικατερινίδου,   1964.

¹²  Βλ.  Κ. Λ.  χφον 2916,    ενθ'  αν.,   σ.   150,    αρ.   εισαγωγής    μουσικής   12235, αρ.  ταινίας 878Α5.  Άπασαι  αί δημοσιευόμεναι  μουσικαί  καταγραφαί,  εις  ευρωπαϊκήν μουσικήν γραφήν,  εγένοντο    υπό του  συντάκτου - μουσικού   του  Κ.Λ.  κ.  Σπυρ. Περιστέρη τον οποίον και  εντεύθεν θερμώς ευχαριστώ.

¹³  Η έννοια του στίχου: Είθε όπως θα βόσκουν τα ποίμνια εις τα χωράφια, να παράγουν πολύ γάλα.

Ιούνιος 1968 

ΓΕΩΡΓ. Ν. ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΙΔΗΣ

Καταγραφή εργασίας:

Κωνσταντινίδης Γιώργος

Προσαρμογή εργασίας:

Αθανασιάδης Αθανάσιος

athanasiadi@sch.gr